خداوند انسان را موجودی اجتماعی آفرید و انسان در طول تاریخ به برکت همین خوی اجتماعی توانست جوامع انسانی را در ابعاد مختلف تشکیل دهد و خود را از گزند حوادث محفوظ داشته و به حیات خود ادامه دهد. یکی از عواملی که در تحکیم این جوامع انسانی نقش اساسی ایفا می‌کند فعالیت‌های اجتماعی است.

هم اکنون دوره های متعدد آموزشی رسمی و غیر رسمی در سطح دانشگاهی و حوزوی با محوریت تربیت نظری در علوم انسانی و اجتماعی در سطح ملی و بین المللی طراحی و اجرا می شود. به نظر می رسد با توجه به اهمیت وضرورت توجه به مسجد و پیچیدگی اداره این مکان مقدس در سطح خرد و کلان لازم است رشته آموزشی مستقلی برای حصول به اهداف والای تمدن اسلامی و الگوی اسلامی و ایرانی پیشرفت با محوریت مسجد طراحی شود. نویسنده در این مقاله، ضمن بررسی اجمالی وضعیت رشته های مرتبط با این موضوع در داخل و خارج از کشور و اقدامات صورت گرفته در این خصوص، الگوهای طراحی نظام آموزشی و برنامه درسی را به اختصار مورد توجه قرار داده و نهایتاً با توجه به ادبیات موجود الگوی اولیه دوره آموزش مدیریت مساجد در سطح تحصیلات تکمیلی را ارائه خواهد کرد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است.

برنامه ریزی فرهنگی در عصر کنونی برای بقای اصالت فرهنگی کشورهای صاحب پیشینۀ غنی فرهنگی و معنوی و مقابلۀ آنها با تهاجم فرهنگی فرهنگ های مادی و بی ریشه، وظیفۀ اساسی نهادهای مختلف درگیر امور اجتماعی و ترویج فرهنگی است. کتابخانه ها، به ویژه کتابخانه های عمومی و کتابخانه های مساجد هم از جمله نهادهایی هستند که در کار فرهنگی دخیل هستند. کتابخانه های مساجد از دیرباز محل تبلیغ و ترویج فرهنگ و آموزههای اصیل اسلامی بوده اند و لزوم برنامه ریزی فرهنگی برای آنها به منظور بهره گیری حداکثری از قابلیت های بالفعل و بالقوۀ شان صد چندان است. در این مقاله، روش شناسی نسبتاً تفصیلی برای انجام برنامه ریزی فرهنگی برای کتابخانه های مساجد در قالب گام های پنج گانه پیشنهاد شده است. ماحصل برنامه ریزی با این روش برنامه ای بومی، عینی و آماده برای اجرا، ارزیابی و تداوم است که راهنمای مسئولان و متولیان کتابخانه های مساجد و حتی دیگر کتابخانه های مشابه در انجام کار و اقدامات فرهنگی است.