جوانان به عنوان آینده سازان جامعه اسلامی از بزرگ ترین سرمایه های این کشور به شمار می روند و تلاش در جهت توسعه آگاهی های دینی آنان از اهمیت به سزایی برخوردار است به همین جهت کمیته اطلاع رسانی مرکز رسیدگی به امور مساجد، به بیان راهکارهای جذب این قشر تاثیرگزار می پردازد.
اگر میزان معرفت جوانان به آموزه های دینی و زلال معارف دین از رشد و نمو مطلوبی بهره مند باشد، شخصیت دینی آنان به گونه ای شایسته شکل خواهند گرفت و هنگام ورود به جامعه اسلامی تاثیر به سزایی در آن جامعه پدید خواهند آورد، اما اگر خدای ناکرده از تربیت لازم برخوردار نباشند زمینه اصلاحجامعه فراهم نخواهند شد. یکی از مکان هایی که می تواند شخصیت جوان را مطابق آموزه های دینی بارور سازد و روح خداجویی و عدالت خواهی را در اعماق وجود آنان ریشه دار سازد مسجد می باشد که کانون انسانی سازی است.
پس لازم است راهکارهای جذب جوانان هدایت آنان به مساجد شناسایی شود مورد اهتمام قرار گیرد تا رفته رفته زمینه های حضور فعال تر جوانان در مساجد فراهم شود. این یادداشت به مهم ترین این راهکارها می پردازد.
۱- نیازسنجی و شناخت روحیات جوانان
آنچه در مسیر جذب جوانان به مساجد پیش از هر چیز دیگر حائز اهمیت می باشد شناخت روحیات جوانان و سنجش نیازهای آنان است. برنامه ریزان فرهنگی مخصوصاً در حوزه فرهنگ دینی باید به تناسب شرایط محلی هر استان روحیات جوانان را مورد مطالعه قرار داده و با اعزام کارشناسان، نیازهای آنان را در حوزه فرهنگ دینی مورد عنایت جدی قرار دهند. انتظارات آنان را به منظور مشارکت در فعالیت های فرهنگی مساجد با جدیت هر چه تمام تر دنبال کنند. از آنان بخواهند درباره مسجد هرچه می دانند عنوان کنند و علت حضور یا عدم حضورشان در مساجد را بازگو کنند. در این صورت بسیاری از واقعیت ها که در ذهن آنها نقش بسته است آشکار خواهد شد و با این تمهیدات و مقدمه چینی ها می توان اقدام های بعدی را پیگیری کرد.
۲- توجه به آراستگی، نظافت و بهداشت مساجد
از آنجا که طبعجوانان پاک و آرام می باشد، لذا به مکان های پاکیزه، آرام، جذاب و دلپذیر بیشتر گرایش پیدا می کنند و از مکان هایی که از پاکیزگی لازم برخوردار نیست دوری می کنند. بنابراین برای جذب آنان به مساجد باید این مکان ها را آراسته و پاکیزه ساخت. فرش های مسجد باید تمیز و پاکیزه باشند. روشنایی مسجد در حد مطلوب باشد. مسجد همواره معطر و خوشبو باشد. نمازگزاران با لباس های پاکیزه و بوی خوش وارد مسجد شوند. مسجد از آرامش لازم برخوردار باشد. به مسائل دنیوی کمتر پرداخته شود و بیشتر مسائل اخروی مورد اهتمام قرار گیرد. مومنان به یکدیگر احترام گذاشته و همدیگر را به صبر، شکیبایی و خصلت های نیکو سفارش کنند.
۳- نقش مؤثر امام جماعت
امام جماعت یکی از ارکان اساسی مسجد به شمار می رود. جوانان امام جماعت را به عنوان آیینه تمام نمای خوبی ها و مکرمت های انسانی و سمبل پاکی، صداقت، صفا، شجاعت، مروت، انسانیت، شکیبایی، ایثار و گذشت می شناسند. بنابراین برای جذب جوانان به مسجد، امام جماعت باید با جوانان دوست شده با آنان بجوشد، در غم و شادی آنان شریک شود، از آنان احوالپرسی کند، با آنان به اردو رود، حتی الامکان در میادین ورزشی آنان حضور یافته و آنان را مورد تشویق قرار دهد. اگر امام جماعت چنین کند جوانان او را دوست خواهند داشت و هیچ گاه او را فراموش نکرده و در صف های جماعت حاضر شده و در فعالیت های فرهنگی مسجد تعامل و همکاری خواهند داشت.
۴- نقش هیئت های امنا، بانیان و واقفان
هیئت های امنا، بانیان و واقفان نیز از دیگر ارکان تأثیر گذار جذب جوانان به مساجد به شمار می روند و نحوه تعامل آنان با جوانان بسیار حساس و ظریف می باشد. اگر خدای ناکرده هیئت های امنا به خصوص با جوانان رفتاری دون شأن آنان داشته باشند و به گونه ای شخصیت آنان را دچار خدشه کنند، باعث فاصله گرفتن ایشان از مسجد خواهند شد. متأسفانه در برخی از مساجد مشاهده شده است که برخی از هیئت های امنا رفتار مناسبی با جوانان نداشت اند که این امر اثرات منفی در جذب جوانان به همراه داشته است. بنابراین باید کوشید تا متناسب با شخصیت آنان سخن گفت و آنان را در فعالیت های گروهی و جمعی مشارکت داده و با عطوفت و مهربانی با آنان رفتار کرد که اگر چنین شود زمینه های جذب جوانان در مساجد فراهم خواهد شد.
۵- اهتمام در پاسخگویی به شبهات فکری و دینی جوانان
شبهات فکری و دینی فراوانی در ذهن جوانان نقش بسته است و آنان را به دنبال مکان هایی می کشاند که به شبهاتشان پاسخ دهد. یا راه اندازی گفتمان های دینی در مساجد و دعوت از استادن مجرب برای این منظور جوانان حضور فعال تری در مساجد پیدا خواهند کرد و زمینه پاسخ به سؤالات آنان فراهم خواهد شد و این امر موجب افزایش توان تحلیل آنان در مباحث اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی شده و احساس شخصیت شان را جدی تر می کند؛ بدین ترتیب حضور آنان در مساجد پررنگ خواهد شد. پس نیاز است که در مساجد بیش از پیش جلسات گفتمان و مشاوره دینی تشکیل شود.
۶- ملال آور نبودن سخنرانی های واعظان مساجد
یکی از مواردی که موجب خستگی و ملالت جوانان می شود انجم سخنرانی های طولانی یک ساعته یا بیشتر از آن می باشد که به هیچ وجه پسندیده نیست. عدم رعایت حد اعتدال در سخنرانی ها موجبات گریز جوانان از مساجد را فراهم خواهد ساخت. بنابراین سخنرانی ها باید حداکثر ۳۰ تا ۴۰ دقیقه انجام شود. در این مدت مبلغ باید از آیات قرآن، احادیث، اشعار، پندها و اندرزها و داستان ها استفاده کرده و کلام خود را با بیانی شیوا و جذاب برای مخاطبان جوان ارائه کند تا به ذائقه آنان شیرین آید و شاهد حضور مستمر آنان در مسجد شود. مداحی ها هم باید کوتاه و مستند بیان شوند. لذا خطیب و مداح باید حق مطلب را به خوبی ادا کنند، تا جوانان از این طریق به مساجد جذب شوند.
۷- مشارکت دادن جوانان در فعالیت های جمعی و گروهی
نظر به اینکه جوانان مشتاقند در فعالیت های گروهی و جمعی شرکت نمایند و به آنان در این ارتباط بها داده شود، لازم است از آنان در انجام کارهای مسجد نظیر پیگیری فعالیت های عمرانی و فرهنگی دعوت به عمل آمده و آنان را در این ارتباط ترغیب و تشویق کنند. به عنوان مثال پیگیری انجام برنامه اعتکاف در یک مسجد توسط جوانان صورت گیرد. موضوع ثبت نام را به آنان واگذار کرده و در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی ها نظرات آنان نیز خواسته شود، یا آنان را برای پیگیری نیازهای فرهنگی مسجد به ادارات تبلیغات اسلامی و اوقاف و امور خیریه روانه سازند. در هر صورت باید به آنها بها داده شود و همچون بزرگان از مشارکت های آنان استفاده گردد.
۸- طولانی نکردن اقامه نمازهای جماعت
نمازهای جماعت باید به طور معمول و تعارف برگزار شوند و امام جماعت از طول دادن نماز و خیلی آهسته خواندن آن پرهیز کرده، سوره های طولانی را در نماز نخواند، سجده ها را طولانی نکند و حتی الامکان از صحبت های بین دو نماز پرهیز کرده و اگر صحبتی خواست انجام دهد خیلی کوتاه باشد و به حد ۵ دقیقه بسنده کند. بعد از نماز جماعت نیز بی مورد وقت مؤمنان را نگیرد و برای مسجد جدول برنامه هفتگی تنظیم کرده و سعی کند آن برنامه را اجرا نماید و جز در موارد خاص برنامه های آن را لغو نکند. بنابراین امام جماعت باید به طور سنجیده فعالیت کرده و مطابق طبع ظریف جوانان حرکت کند، زیرا آنان مردان فردا و سنگربانان مساجد در حال و آینده هستند