دهه تکریم و تعظیم مساجد

ماه مبارک رمضان، زمان حضور فعّال تر در سنگر مقدس مسجد است. ما گوهر گران بهای آشنایی با دین را در مسجد به دست آوردیم. انقلاب مان در سنگر مقدس مسجد شکل گرفت و مردان صالح و خداپرست در این بوستان پر برکت تربیت شدند و درخت تنومند انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ریشه در مسجد دارد. اکنون توجه عملی به آموزه های دینی و شکر نعمت ایجاب می کند که ما به عنوان یک مسلمان و یکی از فرزندان انقلابْ حرمت، منزلت و قداست والای مسجد را شناخته، هرچه بیش تر در پاکیزگی، نظافت و آباد کردن آن بکوشیم.

 

مسجد خانه ارج مندی است که خداوند به بزرگ داشت آن فرمان داده است. احترام و بزرگ داشت مسجد، تعظیم شعایر الهی، و تلاش در راه عمران، آبادانی و پاکیزگی آن، نشانه ایمان به خداست. برخلاف آن چه گاه تصور می شود، آبادانی مسجدْ تنها به معنای ساختن و تعمیر بنای آن نیست، بلکه حضور در مسجد و پر رونق نگاه داشتن آن و سعی در پاکیزگی و نظافت آن به عنوان خانه خداوند متعال و مکانی برای راز و نیاز بنده با مولای خود، از مصادیق روشن آباد کردن مسجد است؛ بنابراین، حفظ و پاکیزگی مساجد، بزرگ داشت آن هاست و هرگونه کوتاهی در این زمینه، بی احترامی به مقدس ترین مکان ها به شمار می آید.

 

از نگاه معصومان علیهم السلام مسجد، مهمان سرای خداست. خداوند مهربانْ بندگان خود را به خانه خویش دعوت کرده تا با بهترین هدایا از آنان پذیرایی کند. این مکان نورانی، مردمی ترین پایگاه بندگان صالح خداست که در طول قرن ها، به عنوان مدرسه تزکیه، محلّ تعلیم و عرصه رشد و تعالی انسان های خداجو بوده است و به پاکیزگی، نظافت و غبارروبی از هر مکانی شایسته تر است. کسی که کم ترین کمکی به نظافت این خانه های نورانی خدا بر روی زمین کند، قطعا مورد توجه و عنایت خداوند و مشمول رحمت و مغفرت صاحب خانه قرار خواهد گرفت.

 

در زمان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بانویی حبشی و سیاه پوست به نام امّ مَحْجَنْ، همواره غبار و خار و خاشاک را از مسجد جمع کرده و خارج می ساخت. بعدها، هنگامی که حضرت رسول اکرم از مرگ این خدمت گزار مسجد آگاه شدند، با لحنی اعتراض آمیز فرمودند: «چرا به من اطلاع نداده اید؟» سپس آن حضرت با یاران خویش کنار قبر آن زن حضور یافتند و برای او نماز خواندند و دعا کردند. پیامبر با این کار به مسلمانان آموختند که خدمت گزاران مسجد را بزرگ شمرده و احترام کنند. حال که در آستانه ورود به ماه مبارک رمضان، ماه میهمانی خداوند هستیم، چه زیباست در غبارروبی و نظافت خانه خدا همّت نماییم، باشد که ما نیز مشمول دعای خیر گل سرسبد عالم هستی، پیامبر مکرّم اسلام قرار گیریم.

 

با توجه به آیات و روایات، قداست خانه خدا در هرجا و به هر صورت که باشد، به قدری است که پاکیزه نگه داشتن و غبارروبی و نظافت آنْ یک تکلیف اخلاقی و شرعی برای همه ایجاد می کند. کسی که به پاکیزه ساختن خانه خدا مبادرت می ورزد، نزد صاحب خانه، پروردگاری که به پاکیزگی امر نموده و نظافت را دوست دارد، اجر و پاداشی خاص دارد. در برخی از احادیث، بر ضرورت و اهمیت پاکیزه ساختن مساجد تأکید شده که می توان با مطرح ساختن آن ها، بسیجی عمومی از مؤمنان را برای مشارکت و بهره گیری از این پاداش بی پایان الهی انتظار داشت. در روایتی از حضرت رسول صلی الله علیه و آله آمده است: «کسی که مسجدی را جاروب کند، خداوند برای او پاداش آزاد ساختن بنده ای را منظور می کند» که خود بیانگر ارزش و اهمیت غبارروبی مساجد، و اجر و پاداش بی کران کسی است که به این کارِ خداپسندانه همت می گمارد.

 

مسجد، خانه امن خدا، پایگاه مردمی، مدرسه انسان سازی و بندگی حق تعالی کردن و از قید و بند هر چه جز او رها شدن است. این منزل و مأوا، پذیرای مهمانان خدا و پویندگان راه تعالی و تهذیب نفس است. میزبان این خانه، خداست و شایسته است که فضای مقدس مسجد، از هر آلودگیِ مادی و معنوی پاکیزه باشد. به منظور ایجاد همین پاکیزگی و نظافت و پیش گیری از آلوده شدن مساجد، در دستورات دینی ما توصیه به ایجاد «مُطَهّرِه» در محل ورود به مساجد شده است. مطهّره همان محلّ قرار دادن کفش ها و زدودن آلودگی ها و گل و لای آن هاست. در برخی روایات تأکید شده است که مؤمنین هنگام ورود به مسجد، مراقبت لازم را به عمل آورند تا به هیچ عنوان آلودگی های محیط خارج را به داخل مسجد منتقل نکنند و این ها همه دلیل بر جایگاه و منزلت والای مسجد در دین آسمانی ماست.

 

پاکیزگی، شوق و نشاط می آورد و مسجد پاکیزه، مانند چمن سبزی است که کبوتر روح آدمی از آن به آسمان الهی پر می گشاید. آدمی در محیط پاکیزه، قدرت و زیبایی الهی را نیکوتر می بیند و روح خویش را راحت تر به زلال طهارت باطنی می سپارد. اسلام برای حفظ پیوند ناگسستنی طهارت ظاهر و باطن، به بهداشت و پاکیزگی مسجد توصیه کرده است.

مسجد، سنگر خداپرستانِ خداجو باید پاکیزه باشد و در آنْ تلاش در پاکیزگی و طهارت جسم و جان به عنوان یک حرکت بی وقفه ادامه یابد. وقتی فضای مسجد پاکیزه و جذّاب بود و عوامل آزار دهنده در آن وجود نداشت، تمایل به حضور در مساجد، این سنگرهای خداپرستان فزونی خواهد یافت. ضرورت این پاکیزگی برای حضور مؤمنان در مساجد، زمانی بیش تر احساس می گردد که مهمانی خدا نزدیک باشد. ماه رمضانْ ماه رحمت و غفران و ماه غبار روبی دل و جان است؛ پس چه بهتر که پیش از شروع این ماه عزیز، با غبارروبی مساجد، با اطمینان و آرامشی دو چندان در ماه خدا به منزل و مأوای او پناه برده، به شست وشوی باطن بپردازیم.

 

همان گونه که در اهداف رسالت انبیای الهی، تهذیب نفس و پاکیزگی، و آن گاه دانش اندوزی مقدّم بر هر چیز مطرح می شود، مسجد نیز که پایگاه اصلی و نخستینِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در ابلاغ رسالت و تداوم این راه است، پذیرای دوست داران پاکیزگی و تهذیب نفس است. پاکیزگی، هم جنبه درونی و معنوی داردو هم جنبه بیرونی و جسمی. اهمیت و ارزش پاکیزگی ظاهر تا آن جاست که نظافت و طهارت با آداب خاصش، مقدمه ارتباط با پروردگار و ذکر خدا می گردد و مسجد، بهترین و مقدسّ ترین مکان برای این ارتباط و راز و نیاز با مهربان ترین مهربانان است؛ پس پاکیزگی و طهارت آنْ در هر زمان و از هر مکانی لازم تر است و چه زمانی ارزش مندترو زیباتراز آغاز ماه رحمت و غفرانِ الهی، رمضانْ ماهی که تمامی بندگان بر سر سفره خداوند بزرگ میهمان اند.

 

در روایات معصومان علیهم السلام ، تأکید فراوانی در زمینه غبارروبی و پاکیزگی مساجد به عمل آمده است. غبارروبی و پاکیزه کردن مساجد در آستانه ورود به ماه مبارک رمضان، بهانه خوبی برای رهایی از گناهان و آلودگی های باطن است؛ چرا که سزاوار است پاک و طاهر به میهمانی خالق هستی برویم و به دور از هرگونه آلودگی و گناه، به غبارروبی دیوارها و چهل چراغ های مسجد، شستن فرش ها و حیاط مسجد و گردگیری محراب و منبر بپردازیم که این ها، همه و همه شست وشویی در دریای بی کران مغفرت الهی برای گام برداشتن به سوی میهمانی خداست.

 

استشمام بوی خوش لذت بخش و روح افزاست و هر عنصر خوش بو، حکایت از زیبایی، لطافت و پاکیزگی داشته و طبع انسان را به سوی خود جذب می کند. مسجد به عنوان کانون عبادت و تقوا، باید علاوه بر جذّابیت معنوی، از جذّابیت ظاهری نیز برخوردار باشد؛ بنابراین مساجد که پایگاه های زمینی توحید و متعلق به خداوند عالم آرا و خالق هستی هستند، باید از سیمایی در خور صاحب خانه برخوردار گردند. عطرآگین و خوش بو کردن مساجدْ در کنار غبارروبی آن ها، یکی از آیین های شایسته تکریم مساجد در فرهنگ دینی و اخلاقی ماست.