«یاسر احمدوند»، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پس از انتشار این بیانیه اعلام کرد که اگر دلیل تعطیلی این جایزه حمایت های مالی باشد، تلاش می کنیم، این مسئله حل شود، اما اگر دلایل دیگری مطرح باشد، تصمیم گیران این جایزه باید تصمیم نهایی را بگیرند. اما دبیر جایزه در گفت و گو با رسانه ها تعطیلی آن، به علت عدم حمایت مالی را رد کرد و گفت: جایزه بار مالی نداشته که بخواهد حالا به خاطر مسائل مالی به فعالیتش پایان دهد.
جایزه ادبی شهید «حبیب غنی پور» یک جریان مردمی و مسجدی بود که مراسم اختتامیه و اهدای جوایز به نفرات برگزیده آن در شبستان مسجد جوادالائمه (ع) در یکی از محله های جنوب غرب تهران برگزار می شد. کتاب ها نیز برای دبیرخانه ارسال نمی شدند بلکه شورای نویسندگان، کتاب ها را از طریق خانه کتاب تهیه، مطالعه می کردند و محتوای آثار بررسی و داوری می شد.
قبل از بررسی علت تعطیلی این جایزه ادبی در گفت و گو با عضو شورای نویسندگان مسجد جواد الائمه(ع) و دبیر بیست و دومین دوره جایزه شهید حبیب غنی پور، لازم است، تاریخچه شکل گیری آن را مرور نماییم:
سابقه شکلگیری شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه(ع)، به اوایل دهه پنجاه شمسی برمیگردد. در آن سالها، هیئت امنای مسجد و نیز امامان جماعت، به این نتیجه رسیده بودند که باید در کنار شبستان مسجد، کتابخانه و قرضالحسنهای تأسیس کرد تا دامنه حضور مردم در مساجد، محدود به نماز و برنامههای منبر نشود. در دوران طاغوت کتابخانههای مساجد، محل اعتماد مردم مسلمان ایران بود، به همین جهت آنها با رضایتمندی و اشتیاق، فرزندان خود را تشویق میکردند تا عضو کتابخانههای مساجد بشوند و در برنامههای آن شرکت کنند، چرا که فضای فرهنگی و کتابخانههای متعلق به نظام شاهنشاهی را مناسب نمیدانستند و به اهداف و برنامههای آنها اعتماد و اعتقاد نداشتند. مردم علاقهمند بودند به بهانه کتابخانه و برنامههای آن، پای فرزندانشان به مساجد باز شود، به آنجا رفتوآمد کنند تا صدای اذان را بشنوند، در شبستان مساجد حاضر شوند و همراه دیگران نماز جماعت بخوانند و پایههای ایمانشان به اسلام و قرآن قوی شود. بههمین دلیل جذب کودکان و نوجوانان، از این جهت چندان مشکل نبود. مسئله مهم، محدودیت فضای کتابخانهها، عناوین کتابها و فقر مالی و سایر امکانات لازم بود.
مسجد جوادالائمه(ع) در منطقه نسبتاً محروم تهران یعنی سیمتری جی، ۱۳متری حاجیان واقع شده بود، از مساجد محروم محسوب میشد. با این حال، عوامل بسیار مهمی در آنجا دستبهدست داد تا این مسجد در این زمینه موفقیتهایی داشته باشد. یکی از مهمترین عوامل این موفقیت، وجود مرحوم حجتالاسلام غلامرضا مطلبی، امام جماعت وارسته، بلندنظر و معتقد به نهضت اسلامی و امام خمینی (ره) بود. آن مرحوم، حضور کودکان، نوجوانان و جوانان را در مسجد مغتنم میدانست و با روی باز از آنها استقبال میکرد.
مرحوم مطلبی در تفویض اختیار به جوانان متعهد و با انگیزه، از موضع اطمینان و اعتماد عمل میکرد، با وجود چنین روحانی بلند نظر و انقلابی بود که جوانان مؤمن و هنرمند توانستند در مسجد جوادالائمه(ع) گرد هم بیایند و آنجا را به یک پایگاه هنری و فرهنگی مهم تبدیل کنند.
اعضای شورای نویسندگان مسجد جواد الائمه(ع) در دوره اول فعالیت در اواسط دهه پنجاه، به همت زندهیاد امیرحسین فردی، محافل داستانخوانی و قصه گویی را در کتابخانه مسجد جوادالائمه (ع) برگزار می کردند و در این دوره تلاش میشد ذائقه مخاطبان و اعضای کتابخانه که بالغ بر هفتهزار نفر بودند، با روایتهای جذاب و اثرگذار شیرین گردد و ظرفیت قصه و داستان که نزدیکترین رسانه به تارهای فطرت بشر است، برای پرورش فکر و روح کودکان و نوجوانان به کار گرفته شود.
دوره دوم فعالیتهای کتابخوانی این مسجد پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و با جلسههای داستاننویسی دوشنبههای هر هفته با حضور اعضای فعالتر و علاقهمندان به داستاننویسی، آغاز شد و رونق خاصی به فعالیتهای این جمع بخشید. جلسات صمیمی و پرشورِ این گروه یادگیرنده، ۱۸ سال دوام داشت که حاصل آن معرفی چندین نویسنده و منتقدِ ادبی به جامعه ادبیات داستانی ایران بود.
دوره سوم در سال ۱۳۶۵ و پس از شهادت حبیب غنیپور یکی از اعضای خلاق این شورا که آن زمان دانشجوی رشته ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی بود، شکل گرفت و ایده برپایی «جایزه انتخاب کتاب سال شهید حبیب غنیپور» توسط امیرحسین فردی، در کنار مزار آن نویسنده شهید مطرح و در سال ۱۳۷۶ اولین دوره این جایزه خودجوش و مردمی برگزار شد.
شهید حبیب غنیپور
در دوره چهارم فعالیت، این شورا با تحلیل چالشها و اولویتهای ادبیات داستانی معاصر ایران و توجه به شرایط موجود و پیدایش نیازهای جدید مخاطبان، تصمیم گرفت همزمان با اعطای جوایز برندگان دوره بیستودوم، پایان فعالیت این جایزه را اعلام دارد و از این پس، توان خود را صرفِ زمینههای دیگری کند که تربیت نسل جدید داستاننویسان و انتقال تجربه به نویسندگان نوقلم، از آن جملهاند.
«محمد ناصری»، در گفت و گو با خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان در مورد دلایل تعطیلی جایزه شهید حبیب غنی پور، اظهار کرد: این جایزه مزین به نام شهید حبیب غنیپور و مجری آن شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه (ع) بوده است و برگزار کنندگان این جایزه هیچگونه وابستگی فکری و اجرایی به هیچ سازمان، نهاد و شخص حقیقی و حقوقی دیگر نداشته اند.
عضو شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه(ع) و دبیر جایزه شهید حبیب غنی پور بیان کرد: برگزارکنندگان جایزه کتاب سال شهید غنیپور در همه این بیست و دو دوره، جایزه را بدون وابستگی و با تکیه بر اعضا پیش بردهاند و داوریها هم توسط خود نویسندگان و اعضا انجام میشد.
وی گفت: افرادی که این جایزه را برگزار می کردند، در حال حاضر به این نتیجه رسیده اند که در دوره ای نیاز بود که مشغول داستان نویسی و انتشار داستان و برگزاری جایزه کتاب سال برای شناسایی و معرفی نویسندگان فاخر باشند و امروز نیاز است که فعالیتشان را معطوف به تربیت نویسندگان جوان و داستاننویس مستعد و انتقال تجربه به نویسندگان نوقلم کنند، به این معنا که شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه(ع) از این پس حیات ادبی خود را با قالب دیگری ادامه می دهد.
ناصری خاطرنشان کرد: شهید غنی پور زمانی در سنگر مسجد در حوزه فرهنگ، هنر و ادب فعالیت داشت و خوش درخشید و زمانی هم برای دفاع از میهن به جبهه های حق علیه باطل رفت و شهد شیرین شهادت را نوشید، به همین جهت وظیفه خود می دانستیم که با راه اندازی جایزه کتاب سال، یاد این شهید را زنده نگه داریم و اکنون تصمیم شورای نویسندگان مسجد جواد الائمه(ع) بر این است چراغی را که با نام و یاد شهیدی مسجدی روشن شد، با شیوهای دیگر پرفروغ کند.
عضو شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه (ع) با اشاره به جایگاه اثرگذار مساجد در رونق فرهنگی، تأکید کرد: مساجد باید نبض جامعه را در اختیار داشته باشند و بدانند که نیاز جامعه امروز چیست؟، برخی از مساجد بنا بر ظرفیتشان نیازمند کتابخانه و باشگاه ورزشی هستند و برخی دیگر به تناسب توانمندی فعالان مسجد لازم است در فضای مجازی و یا حوزه تئاتر و نمایش فعال شوند، در مسجد جواد الائمه(ع) وجه ادبی قالب بود و حضور افرادی همانند امیرحسین فردی هم موجب راه اندازی شورای نویسندگان و همین موجب کسب موفقیت های بسیار در مسجد شد.
بنابر توضیحات دبیر جایزه ادبی «شهید غنی پور» به نظر میرسد تعطیلی این جایزه توسط اعضای شورای نویسندگان مسجد جواد الائمه(ع) و ورود به عرصهای جدید باعث میشود بانیان این جایزه که پس از گذشت چند دهه فعالیت در حیطه ادبیات و داستان به سوابق و تجاربی دست پیدا کردهاند، این ظرفیت را صرف آموزش و تربیت نسل تازه داستاننویسان مسجدی و از طرفی با این اقدام توجه مسئولین و برنامه ریزان فرهنگی را معطوف به رشد و تربیت و حمایت از نسل نو در حوزه نویسندگی کنند.
امید است مسجد جوادالائمه (ع) همان طور که در طول نزدیک به پنج دهه توانسته در حوزه داستاننویسی و شناسایی و تقدیر از فعالان ارزشی این عرصه موفق عمل کند، بتواند در این رویکرد جدید هم فرصت سازی تربیت و بروز استعدادهایی باشد که همچون شهید حبیب غنیپور هم در جبهه جنگ نرم و هم جنگ سخت اهل رشادت و اثرگذاری باشند.