ضرورت و شرایط «بیمه‌ی مساجد»

 به گزارش سرویس مسجدخبر پایگاه تخصصی مسجد؛ بیمه‌ی مساجد همواره یکی از موضوعات مهمی است که باید در موردش اطلاع رسانی صورت پذیرد. معمولاً وقتی حادثه‌ای در مسجدی رخ می‌دهد، عواقبش می‌تواند بر پویایی مسجد «اثر منفی» داشته باشد. زیرا که؛ معمولاً این حوادث جبران ناپذیر هستند ولی مسأله مهم، درگیری کارگزاران مسجد پس از این اتفاقات در آمدوشد به محاکم قضایی است، که بر روند فعالیت‌های این مساجد تأثیر منفی دارد. همچنین، عموماً تادیه‌ی احکام دادگاه‎ها از عهده‌ی بسیاری از مساجد خارج است و معمولاً پرونده‌ها طولانی و همه‌ی کارگزاران درگیر دادگاه و دادسرا می‌شوند. حتی اگر شخص حادثه دیده یا اولاء او رضایت دهند، باز هم جبران مالی خسارت می‌تواند اثر بهتری در بین نمازگراران و مراجعین به مسجد، از پس این حوادث داشته باشد. از این جهت، «بیمه‌ی مسجد» می‌تواند در این مواقع کارگشا باشد و از ایجاد یک مانع بزرگ پس از برخی حوادثِ تلخ بر سر راه مساجد جلوگیری نماید.

 

در پرونده‌ی «بیمه‌‌ی مسجد» در نظر داریم ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کنیم. از همین روی، در مصاحبه‌ی پیش رو با مهندس «رضا اعرابی»، معاون اجرایی مرکز رسیدگی به امور مساجد، سوابق و عواقب برخی اتفاقات و تمهیدات این مرکز را برای تشویق مساجد به امر بیمه را بررسی نموده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

من از اینکه شما به این موضوع پرداختید و در رابطه با این موضوع مهم اطلاع رسانی و شفاف سازی می‌نمائید، تشکر می‌کنم.

بیمه‌ی مساجد در دهه نود و ابتدای ریاست حجت الاسلام والمسلمین آقای حاج علی اکبری در مرکز رسیدگی به امور مساجد، به طور جدی مورد توجه قرار گرفت. در حال حاضر نیز، حجت الاسلام و المسلمین محمد ابراهیم رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد بر این امر تأکید ویژه‌ای دارند. با نظر و تأکید ایشان، تصمیم بر این شده؛ ائمه جماعتی که مساجدشان را بیمه می‌کنند مورد تشویق قرار بگیرند تا برای دیگران نیز انگیزه ایجاد شود.

همچنین، ایشان بر اطلاع رسانی و شفاف سازی پیرامون موضوع «بیمه‌ی مسجد» نیز تاکید ویژه‌ای دارند.

در آن زمان، با رصد و کارشناسی‌های صورت گرفته، روشن شد که عموماً تبعاتِ حوادثی که در مساجد رخ می‌دهد، متوجه ائمه جماعت و ارکان مسجد است. از طرفی این اتفاقات در انتظار مساجد دیگر نیز می‌‌باشد. 

همچنین، علاوه بر پرونده‌های مفتوح و متعددِ قضایی، معمولاً مساجد بسیاری از پسِ تادیه‌ برنمی‌آیند و در نهایت، این مساله به یک معضل بزرگ‌تر تبدیل می‌شود. طبیعتاً این معضل به اشکال گوناگون دامن‌گیر مرکز رسیدگی به امور مساجد نیز می‌شود، با اینکه مسئولیتی در این‌باره ندارد.

از جمله حوادث تلخی که در طول این سال‌ها رخ داده، می‌‌شود به حوادث مربوط به مسجد حضرت رقیه(سلام الله علیها) در منطقه 17 و مسجد ارگ در بازار تهران، اشاره کرد.

 

با توجه به اتفاقات مذکور، مرکز رسیدگی به امور مساجد اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در رابطه با «بیمه‌ی مسجد» را در دستور کار خود قرار داد. در سال اولی که بیمه‌ی مساجد به طور جدی پیگیری شد، مقرر شد تا حداقل ۵۰۰ مسجد از «تخفیف ویژه» برای تحقق این امر برخوردار شوند و مشوقی باشد تا تحت پوشش بیمه قرار بگیرند.

همچنین، در سالهای بعد تصمیم بر این شد که اگر مسجدی واقعاً تمکن مالی برای پرداخت حق بیمه ندارد مرکز رسیدگی به امور مساجد از آن‌ حمایت نماید.

به همین منظور، ما بیمه‌های مختلفی را رصد نمودیم. شرایط فنی، حقوقی و مالی از قبیل؛ میزان حق بیمه، تسهیلات شرکت ها و نوع و محدوده‌ی پوشش بیمه ای آنها را بررسی نمودیم تا ببینیم با هر کدام به چه نتایجی می‌رسیم. 

در سال‌های بعد نیز بهترین شرایط ممکن را در نظر گرفتیم و با هر بیمه‌ای که به نتیجه می‌رسیدیم، به نواحیِ مرکز اطلاع رسانی می‌کردیم و نواحی هم شرایط را به مساجد اعلام می‌نمودند. البته این امر در حد توصیه بود، نه یک دستورالعمل! زیرا ممکن بود برخی از مساجد با بیمه های دیگر به تفاهم  برسند. 

ما به عنوان مشاور، توصیه می‌نمودیم که با توجه به شرایط بیمه‌هایی که کارشناسی و رصد نمودیم، قرارداد با این شرکت بیمه به لحاظ فنی، حقوقی و مالی بهتر است.

اما اگر مسجدی به نتیجه رسید که یک بیمه دیگر شرایط بهتری دارد، ما مانع قراردادشان نمی‌شویم. هدفِ ما این است که مساجد حتماً بیمه شوند. هدف ما این نیست که حتماً با شرکتی که ما معرفی کردیم بیمه شوند.

با یاری خدا، این کار به خوبی پیش رفت و فرهنگ سازی لازم صورت گرفت و درصد قابل توجهی از مساجد بیمه شدند. 

تاکید بر این است که ائمه جماعت و اعضای هیأت امنا آگاه شوند که اگر مسجد تحت پوشش بیمه قرار نگیرد، چه عواقبی برای ایشان محتمل است و چه گرفتاری‌ها و تبعاتی دامن‌گیر آن‌ها می‌شود. با اینکه ما در این رابطه دستورالعملی صادر نکردیم ولی زمینه را برای بیمه مساجد فراهم و آن‌ها را به این امر ترغیب می‌نماییم. 

همچنین، رصد می‌کنیم که کدام یک از مساجد بیمه شدند و کدامیک خیر! قطعاً مرکز رسیدگی به امور مساجد از ائمه جماعت و اعضای هیأت امنای محترم دلایل بیمه نکردن مسجدشان را خواهد پرسید و اگر مسجدی این کار را انجام ندهد، مرکز آن را به عنوان یک نقصان و ضعف برای کارگزاران آن مسجد بر می‌شمارد. لذا، مصوب نمودیم که تمدید و صدور حکم برای ائمه جماعت و اعضای هیأت امنای مساجدی که بیمه ندارند، انجام نشود. در واقع، آن‌ها باید از این پس به این امر به عنوان یک مطالبه جهت تکمیل پرونده خویش بنگرند. اکنون این موضوع یکی از سیاست های اصلی مرکز رسیدگی به امور مساجد است.

با این حال، همچنان تلاش می‌کنیم که اطلاع رسانی پیرامون «بیمه مسجد» بیشتر شود و فرهنگ سازی صورت گیرد.

اتفاقاتی که اخیراً و در آستانه ماه محرم امسال برای برخی مساجد رخ داد، باعث شد تا «بیمه مسجد» به یکی از موضوعات مهم در جلسات داخلی مرکز رسیدگی به امور مساجد تبدیل شود و در نهایت، با پیگیری و وضع قوانینی، بتوانیم در آینده از شدتِ اثراتِ حوادثی که رخ می‌هد برای کارگزاران مساجد بکاهیم.

اتفاقی که در یکی از مساجد ناحیه شهید باهنر مرکز رسیدگی به امور مساجد (شمیرانات) رخ داد، باعث شد محدوده‌ی مسجد در قراردادهای بیمه بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. 

مسجد مذکور با اینکه بیمه داشت و تقصیری هم متوجه امام جماعت و هیأت امنا نبود، ولی حادثه خارج از محدوده‌ی پوشش بیمه بود. این اتفاق، باعث شد قرارداهایی که به صورت حرفه‌ای، از نظر حقوقی، توسط مرکز رسیدگی به امور مساجد تنظیم و در اختیار مساجد قرار گرفته بودند، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند، زیرا ما در آن قراردادها محدوده‌ی مسجد و حوادث احتمالی در آن را بر اساس تجربه و کارشناسی، پیش‌بینی نمودیم که می‌تواند پوشش بیشتری را شامل شود. به هر حال هرچه این پوشش بیمه‌ای وسیع‌تر باشد، اطمینان خاطر بیشتری حاصل می‌شود.

بله! ما شرکت‌های مختلف بیمه‌ را رصد و شرایطشان را بررسی می‌نمائیم و بهترین حالت را برای مساجد معرفی و پیشنهاد می‌کنیم. ضمن اینکه حمایت‌هایی از سال‌های گذشته وجود داشته است و اگر واقعاً کارگزاران مسجدی اعلام کنند که ما می‌خواهیم مسجدمان را بیمه کنیم ولی تمکن مالی نداریم، با اینکه اینکارهزینه بالایی برای مساجد ندارد، با این حال، باز هم مرکز مضایقه‌ای ندارد و حمایت می‌نماید. 

با توجه به فراهم شدن شرایط، ضروری است ائمه جماعت و هیأت امنای مساجد هرچه سریعتر برای بیمه نمودن مسجدشان اقدام نمایند. 

در حال حاضر نیز، مرکز یک تیپ قرارداد برای مساجد ارسال نموده تا کارگزاران محترم مساجد آن را بخوانند و طبق آن با شرکت‌های بیمه قرارداد منعقد نمایند و اگر هم به نتیجه دیگری رسیدند آن را انجام دهند، ولی حتماً مسجد را بیمه کنند، چه با شرکتی که ما معرفی می کنیم، چه با آن شرکتی که خودشان در ارتباط هستند. فقط بایستی تیپ قرارداد و مفاد آن را مد نظر قرار دهند. 

 

با توجه به آنچه گفته شد، حالا که قراردادهای تخصصی برای این کار تنظیم شده و شرکتی که معرفی می‌شود، بهترین شرایط را دارد، بهتر است کارگزاران محترم مساجد هرچه سریعتر نسبت به بیمه‌ی مسجد خود اقدام نمایند. 

مسجد دارای یک جایگاه مستقل است. اگر در هر زمینه‌ای با شخصی قراردادی منعقد نماید، خودش طرف قرارداد محسوب می‌شود و هر اتفاقی رخ دهد، ارکان مسجد مستقیماً با پیامدهای آن مواجه هستند و نسبت به آن ها مسئولیت دارند. 

 

مرکزرسیدگی به امور مساجد در این موارد مسئولیت و وظیفه‌ای ندارد. لذا،چون برای مرکز چنین وظیفه‌ای تعریف نشده، طبیعتاً امکاناتی هم برای ورود به آن در اختیارش قرار نگرفته است. لکن، به لحاظ معاضدت حقوقی مضایقه‌ای ندارد.

 

مسجد به عنوان یک شخصیت حقوقی، طبق قانون در اختیار امام جماعت وهیئت امنا است و آنها مسئول اتفاقاتی هستند که در مسجد رخ می‌دهد. آنها مسئول مستقیم حوادثی هستند که برای نمازگزاران و مراجعه کنندگان به مسجد اتفاق می‌افتد.

لازم است یادآور شوم که مرکز رسیدگی به امور مساجد نمی‌تواند بر چند هزار مسجدِ استان تهران تک به تک نظارت داشته باشد و یا آنها را بیمه نماید. نمی‌تواند مستقیما بر مراقبت‌های صورت گرفته در مساجد و یا نصب تجهیزات در آن ها نظارت نماید. به عنوان مثال، اینکه چه کارهایی باید برون سپاری شود، چه کارهایی باید توسط عوامل مسجد و با چه دقت و ملاحظاتی انجام شود. مطمئناً مرکز نمی‌تواند همه این کارها را در مورد چند هزار مسجد تک به تک انجام دهد. 

حالا اگر اتفاقی رخ داد و مسجدی بیمه نداشت، مرکز رسیدگی به امور مساجد تنها می‌تواند به کارگزاران آن مسجد مشاوره حقوقی بدهد. گاهی اوقات مسأله به شکلی‌ست که حتی مشاوره حقوقی هم کارساز نیست، چون مسجد وظیفه‌ی خودش را به درستی انجام نداده و یا خسارت پیش آمده تحت شمول بیمه قرار نگرفته است. همچنین ممکن است برای انجام کاری از عوامل و تجهیزات تخصصی استفاده ننموده باشد. در حقیقت، یک ریسک غیر منطقی انجام شده، بنابراین، برای اتفاقی که رخ داده، حتی مشاوره‌ی حقوقی هم دیگر کارساز نیست.

در نهایت، مرکز رسیدگی به امور مساجد غیر از مشاوره‌ی حقوقی نمی‌تواند مسئولیتی بپذیرد و یا خسارتی را جبران  نماید. تمامی این مسئولیت‌ها مستقیماً بر عهده‌ی کارگزاران مسجد است.