به گزارش سرویس مسجدخبر پایگاه تخصصی مسجد؛ «حجتالاسلام احمد پرویزی» امام جماعت «مسجد انصارالمهدی(عجلاللهتعالیفرجهالشریف)» در جنتآباد شمالی است. مسجدِ او در اجرای برنامههای فرهنگی و اجتماعی، بسیار موفق عمل میکند. هر روز هفته در این مسجد، عنوان خاص خود را دارد و برنامهریزی برای آن روز و همه اقشار، ذیل همان عنوان، صورت میگیرد. برنامههای این مسجد، با محوریت جهاد تبیین و هدف تحقق مسجد طراز اسلامی طراحی و اجرا میشوند. در آینده و در گزارشی دیگر، به برنامهریزی و چشم انداز آن مسجد، خواهیم پرداخت. اما، آنچه اکنون میخوانید؛ گفتوگوی مسجدخبر با حجتالاسلام احمد پرویزی امام جماعت «مسجد انصارالمهدی(عجلاللهتعالیفرجهالشریف)» پیرامون شاخصههای مسجد و امام جماعت طراز اسلامی و راه رسیدن به آن و همچنین، ابزارهای ضروری و مهم مساجد برای اقامه جهاد تبیین است.
به نظر جنابعالی یک مسجد چگونه به موفقیت که همانا «مسجد طراز اسلامی» است دست می یابد؟
مسجد تراز اسلامی که ما به دنبال آن هستیم، دارای شاخصههاییست که وجود آنها باعث میشود یک مسجد، به مسجد موفق و طراز اسلامی، تبدیل میکند که اولین و البته مهمترین شاخصه، امام جماعت است. اگر یک مسجد ساختمان مجللی داشته باشد و مملو از نمازگزار و نیروهای فعال هم باشد، ولی امام جماعت موفق نداشته باشد، مسجد موفقی نیست. لذا در پاسخ به سوأل شما، باید دلایل موفقیت یک امام جماعت طراز و را تبیین نمائیم.
تقوا
مهمترین شاخصهی امام جماعت موفق این است که؛ از تقوای بالایی برخوردار باشد. چنین تقوایی اثرات خاص خود را دارد و میتواند خیلی از کارها را در مسجد پیش ببرد. تقوای امام جماعت در همه ابعاد اهمیت دارد. امام جماعت باید اهل رعایت و مراقبت باشد، اهل دقت نسبت به نماز، مستحبات، رفت و آمدها، هزینهها و نسبت به آن چیزهایی که در شرع اسلام به عنوان کارهای مستحبی گفته شده، باشد.
.امام جماعت باید در روش برخورد، تقوا داشته باشد. همچنین، او باید شئونات مسجدداری و امامت جماعت را دارا باشد
علمیت
دومین نکته، علمیت امام جماعت است. اینکه امام جماعت باید از یک شرایط علمی مطلوبی برخوردار باشد تا بتواند چرخ مسجد را از جهات مختلف بچرخاند. او باید منبعی غنی برای رساندن «معارف اسلام» به مردم و مامومین باشد.
روحیهی جوان
سومین نکته، شرط لازم نیست، ولی شرطی مهم است. اینکه امام جماعت نه آنقدر پیر و از کار افتاده باشد که توان فعالیتهای مختلف در مسجد را نداشته باشد و نه آنقدر جوان و کم تجربه، که مردم نتوانند به امامتش اعتماد کنند. لذا، بنظر میآید؛ شرط سنی برای امامت جماعت، شرطی مهم است. او باید بتواند مقبولیت لازم را در بین مردم ایجاد کند و از حیث رفت و آمدها، برخوردها، وقت گذاشتن برای مردم، توان لازم را داشته باشد.
ذوب در مسجد
نکتهی بعدی این است؛ اگر یک امام جماعت بخواهد امام جماعت شاخص و طراز اسلامی باشد، باید به معنای واقعی «ذوب در مسجد» باشد. به این معنا که تمام وقتش را برای مسجد بگذارد. یا همان مقداری که در مسجد حضور دارد، برای مردم و مسجد باشد. هر قدر امام جماعت وقت بیشتری در مسجد بگذارد، که البته آن هم باید حساب شده باشد، بیشترموفق خواهد شد. منظور از «حساب شده» این است که؛ برنامه داشته باشد و از زمانها و فرصتها بهترین بهره را ببرد. در این راه، امام جماعتهایی موفق هستند که وقت بیشتری بگذارند و تفکر و تأمل بیشتری برای رسیدن به «امامت جماعت مسجد طراز اسلامی» دارند.
مدیریت
شاخصهی بعدی «مدیریت» است. که امام جماعت باید مدیریت کلیه قسمتهای مسجدش را مدیریت نماید. یعنی؛ هم باید شمّ مدیریتی داشته باشد، هم اینکه علم مدیریت را یاد گرفته باشد.
روانشناسی
یکی دیگر از شاخصههای امامت جماعت مسجد طراز اسلامی این است که باید در حوزه روانشناسی، در حد متوسط رو به بالا مطالعه نموده باشد. هرچقدر نسبت به درک و آموزش علم روانشناسی و علومی که به شناخت مردم باز میگردد، اهتمام ورزد، در مدیریت و بهره بری از زمان و نیروهای مسجد موفق میشود.
امام جماعت باید بتواند با هرکسی متناسب با درک و دغدغههای او برخورد کند. به طور کلی در این مورد امام جماعت در برخورد با مردم باید تعادل و عدالت را رعایت نماید و این ممکن نیست، مگر اینکه آنها را به خوبی بشناسد و درک کند. یعنی؛ نسبت علم «روانشناسی» را بداند. البته، طبیعی است که؛ جامعه شناسی هم در این بحث میگنجد.
اخلاق و مدارا
یک امر مهم و ضروری دیگر برای امامت جماعت، اخلاقمداری است. امامِ مسجد، باید آن چیزی که در شرع مقدس اسلام به آن سفارش شده، همچون روی گشاده، دست و دلِ باز، صبوری، مدارا و... را دارا باشد. اینها، مجموعهای است که اگر کنار هم قرار بگیرند، میتوانند به «امام جماعت طراز اسلامی» منتج شوند. با توجه به این مطالب، روشن است که امامت مسجد، یک امر تک بعدی نیست.
ما حصل این ویژگیها «امام جماعت موفق» است. اگر امامجماعت موفق به هر مسجدی برود، چه بزرگ و کوچک، چه در شهر یا روستا، چه مسجدی با توان مالی زیاد یا کم، چون دارای این ویژگیهاست، به خوبی میتواند آن مسجد را به سمت «مسجد طراز اسلامی» سوق دهد.
اگر مسجدی امناء و بسیج دلسوز و پایکار و جوانانی متعهد و فعال داشته باشد، امام جماعت طراز، حامی تمامی این افراد و فعالیتهای آنها میشود و در نهایت، مسجد را به جایگاه طراز اسلامی میرساند. اگر ما به دنبال مسجد طراز اسلامی هستیم، باید ابتدا به دنبال «امام جماعت طراز اسلامی» باشیم.
درباره مسجد طراز اسلامی بیشتر توضیح دهید.
«مسجد طراز اسلامی» مسجدی است که علاوه بر کارکرد اصلیاش؛ که اقامهنماز باشد، کارکردهای اصیل اسلامی و البته مختلفی مثل تعلیم، امور خیرخواهانه و عامالمنفعه، تبیین امورسیاسی و کارآفرینی را دارا باشد. که البته همه اینها با محوریت «امام جماعت» انجام میشود. از نظر من، اگر امام جماعت در این امور، محور نباشد، دو اتفاق میافتد؛ در حالت اول ممکن است خواسته یا ناخواسته، برایش سنگ اندازی کنند و مانع اجرای برنامههایش میشوند و یا کارها اساساً کُند پیش خواهند رفت. در هر دو حالت، آن مسجد به سمت مسجد طراز اسلامی حرکت نمیکند.
بنابراین، اگر بخواهیم مسجد را به سمت مسجد طراز سوق دهیم، وقتی امام جماعت پابند مسجدش شد و حضورش دائمی شد، تمام اتفاقات مبارک در مسجد خواهد افتاد و مسجد به مسجدی طراز اول تبدیل خواهد شد. خادم مسجد، این فهم را پیدا میکند که درب مسجد را در ساعاتی که به عهده وی گذاشتند، باز بگذارد. امناء همراه و بسیج بازوی توانمند امام جماعت خواهد شد.
مسجد برقرار
یکی از شاخصهها برای تحقق مسجد طراز، «برقرار» شدن آن است.
یعنی درب مسجد، در ساعاتی غیر از وقت اذان هم باز باشد. لذا، اگر امام جماعت اهل توجه باشد، مسجد تبدیل به مسجدی مرتب و تمیز میشود و مردم از اینکه وارد چنین مسجدی میشوند، لذت میبرند. به واسطهی نظافت و برنامههای خوب، امناء همدل، خادم دلسوز و بسیج توانمند است که مسجد شاخص و موفق میشود. در این مسجد، درگیری کمتر و شیطان کمترین تردد را دارد. امام جماعتی که شاخصههای مذکور را داشته باشد، «ولیِ فقیه» مسجدش میشود. همه زیر چتر این امام جماعت حرکت میکنند و مسجد او حتما به سمت مسجد طراز تبدیل خواهد شد.
همچنین، مسجدی طراز میشود که وفاق، همدلی، همراهی، انس به نوجوانان و جوانان در آن وجود داشته باشد. در چنین مسجدی، افراد از وجود هم ناراحت نیستند. چون به این درک رسیدهاند که مسجد فضایی است برای رشد همه، فضایی است که؛ باید از امکانات آن برای ارتقاء دینداری و کیفیت زندگی مردم استفاده شود. این مسجد، محل رسیدن به انس، آرامش و ارتباط با خداوند است و در نهایت، میشود «مسجد طراز اسلامی».
مسجد طراز حتما نباید در محل و یا خیابان خاصی باشد و یا وسعت و مختصات خوبی داشته باشد. این ویژگیها، اگرچه کمک کننده هستند، ولی معیار نیستند.
چشم انداز
همانطور که ذکر شد، یکی از ابزارهای ضروری و اصلی، برای تحقق مسجد طراز اسلامی، مدیریت است. امام جماعت این مسجد، باید علم مدیریت را فرا گرفته باشد. در علم مدیریت چشم انداز و هدف، یک اصل، است.
هرکسی، در هر جایی، وقتی مسئولیتی را میپذیرد، باید برای خود چشم انداز ترسیم نماید. هر مدیر برای خود اهدافی دارد که به اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم می شوند. امام جماعت هم از این قاعده مستثنی نیست.
وقتی یک امام جماعت وارد مسجد میشود، باید پس از آسیبشناسی و شناسایی ظرفیتها، اهداف خود را ترسیم نماید. او میتواند با استفاده از علم و تجربه مدیریتی خود، از مردم و دیگران برای آسیب شناسی و نیازسنجی مسجد و محله کمک بگیرد، زیرا این امور برای رسیدن به اهداف و چشم اندازها در مسجد بسیار مهم هستند.
برای نمونه؛ امام جماعت باید از دانش و تجربهی افراد خردمند و فرهیختهای که به مسجد میآیند بهره ببرد. مدیریت نیروی انسانی و سایر ظرفیتهای مسجد، کار اصلی امام جماعت طراز اسلامی است.
در مسجد طراز اسلامی «جهاد تبیین» چگونه انجام میشود؟
شناخت و درک اهداف اولین علمدار جهاد تبیین
طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب «جهاد تبیین» یک فریضه قطعی و فوری است. جهاد تبیین، روشنگری و پاسخگویی به مسائل روز جامعه است. امام جماعت باید اهل شنیدن اخبار، تحلیل مسائل سیاسی و مطالعه باشد. باید به مباحثی که در جامعه اتفاق میافتد و فرمایشات مقام معظم رهبری آگاه باشد. اولین علمدار «جهاد تبیین» در روزگار ما شخص رهبر معظم انقلاب هستند. ایشان بسیاری از مسائل را شفاف و تخصصی بیان میکنند. لذا امام جماعت میتواند، از این الگوی ارزشمند زمانه ما، استفاده و مسجدش را در خط مقدم جهاد تبیین قرار دهد و در نهایت بصیرت اهالی و نمازگزاران را نسبت به مسائل و شبههها افزایش دهد.
مطالعه
اولین چیزی که باید برای «جهاد تبیین» در نظر داشت، مطالعات ذیل جهاد تبیین است. قسمت بعدی، سنجش دانش و توانایی ارکان مسجد در این جهاد است. لذا باید ارزیابی شود که بسیج مسجد و در رأس آن فرمانده بسیج، تا چه اندازه نسبت به مسائل سیاسیِ روز اشراف دارند. چه میزان به حظور در این جهاد علاقهمند هستند و برای آن قدم برمیدارند؟ اگر دراینمورد کاستیای مشاهده شود، امام جماعت باید آنها را تجهیز نماید.
در مورد امنا هم همینطور است. لازم است، امنای مسجد، شناخت، دانش و بصیرت کافی برای حضور در این جهاد را داشته باشند. وقتی مردم به آنها نگاه میکنند و میبینند اعضای هیئت امنای این مسجد، دارای بصیرت سیاسی هستند و مسائل روز را میدانند، بیشتر برای فرا گرفتن و افزایش بصیرت خود تلاش میکنند. لذا هرچه ارکان مسجد بینش بالا و مطالعهی کافی داشته باشند، در «بصیرت افزایی» محله و در نهایت «جهاد تبیین» نقش بیشتری خواهند داشت. همچنین، اگر امام جماعت در مسجد حضور نداشته باشد و یا شخص دیگری جای او آمده باشد، این امناء و بسیج هستند که جای خالی او را پر خواهند کرد.
چه روشهایی برای جهاد تبیین در مسجد وجود دارد؟
شناخت نوع جنگ دشمن
دشمن از تمام ابزارهای خود برای ضربه زدن و متوقف کردن نظام جمهوری اسلامی استفاده میکند. حالا ما به عنوان مسجد، به عنوان امام جماعت، چه اندازه از ابزارهایی که در اختیارمان قرار دارد، استفاده میکنیم؟ چه روشهایی را میشناسیم و اجرا میکنیم؟ متأسفانه، هنوز در اینگونه موضوعات مشکل داریم. ما هنوز بسیاری از ابزارهای دشمن را نمیشناسیم. اکنون، تنها ابزاری که ما در مسجد، برای مقابله با دشمن میشناسیم، سخنرانی است.
استفاده بهینه از ابزارهای جدید و موجود
البته سخنرانی یک ارتباط «چهره به چهره» است و میتواند سوالات مخاطب را در لحظه پاسخ دهد، اما فضای امروز جامعه، ذائقه نوجوانها و جوانهای ما با سخنرانی هماهنگ نیست. باید از تصویر و به معنای کلی آن، تمامی رسانههای بصری، صدا به معنای کلی آن؛ پادکستها، رادیو و موسیقی بهره ببریم. به عنوان مثال؛ وقتی در مسجدی یک کلیپ از سخنرانی امام خمینی(رضواناللهعلیه) یا شهید حاجقاسم سلیمانی(رضواناللهعلیه) و امام خامنهای(مدظلهالعالی) پخش میشود، قطعاً تاثیر بیشتری روی جوانان میگذارد تا اینکه آن سخنان از زبان شخص دیگری جاری شود. ما در جهاد تبیین چه اندازه از ابزارهای بصری، مثل فیلم، بهره بردیم؟ چه تعداد فیلم ساخته ایم که در آن جهاد تبیین و نوع جهاد به تصویر کشیده شده باشد؟ متأسفانه در این موارد دستمان خالی است. همچنین، خیلی هم از آنچه که موجود است، استفاده نکردیم! اینها، ابزارهای موثر و مهمی هستند که ما میتوانیم در جهاد تبیین از آنها بهره ببریم.
گام اول
بهطورکلی، قبل از اینکه در مسجد، جهاد تبیین را آغاز کنیم، باید برایش برنامهریزیِ جهادی داشته باشیم، باید جنگ شناختی و ترکیبی و ابزارهای آن، مسائل روز، هدف دشمن و همچنین هدف خودمان را بهتر و بیشتر بشناسیم.