به گزارش پایگاه تخصصی مسجد؛ دفتر مطالعات، پژوهش‌ها و ارتباطات حوزوی مرکز رسیدگی به امور مساجد با همکاری مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات(حوزههای علمیه) و دانشگاه قم، دو مدرسه‌ی «شبهه پژوهی خرافات» در روزهای اخیر و «شبهه پژوهی سلوک فاطمی» را در آذرماه گذشته برای ائمه جماعات استان تهران برگزار نموده است. در گفت و گوی پیش رو با حجت الاسلام و المسلمین «عبدالله توانا» مدیر این دفتر، پیشینه شبهه پژوهی و پاسخ به شبهات و لزوم برگزاری چنین دوره‌هایی را برای ائمه جماعات بررسی نموده‌ایم.
پیشینه شبهه پژوهی در اسلام را به اجمال بفرمائید.
پاسخ به شبهات از همان صدر اسلام آغاز شده و اهل بیت(علیهم السلام) همواره نسبت به باورهای غلط جامعه واکنش نشان داده و با روش های مختلفی نسبت به رفع آنها اقدام می‌فرمودند.
به عنوان مثال؛ زمانی که برخی افراد مانند «عایشه» جبری اندیشی را ترویج می‌کردند و اشتباهات خود در جنگ جمل را به خواست خداوند گره می‌زدند، حضرت علی(علیه السلام) ذکر «بحول الله و قوته اقوم و اقعد» را برای قیام در نماز بیان فرمودند که به نفی جبر و تفویض می‌پرداخت. همچنین از موارد بسیار شاخص در رفع شبهه می‌توانیم به روایت سلسلة الذهب امام رضا(علیه السلام) اشاره کنیم. ایشان در جمع بزرگی از شیعیان تنها به اهمیت ذکر «لا اله الا الله» بسنده کردند! چرا که برخی از صوفیه در آن دوران به سمت «همه خدا پنداری» رفته بودند و اصل «لااله الا الله» را به فراموشی سپرده بودند.
علما هم از زمان حضور تا بعدها همواره در پاسخ به شبهات سخن گفته و کتاب نگاشته اند. یکی از شاخص ترین این کتاب‌ها «احقاق الحق» می‌باشد.
دوره شبهه پژوهی چیست؟
یکی از مأموریت های اصلی مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات(حوزههای علمیه)، شبهه شناسی و پاسخ به شبهات می‌باشد. البته این امر از طرق مختلفی انجام می‌شود. به عنوان مثال؛ پاسخ گویی به سوالات و شبهات مردمی از طریق پایگاه‌‌های مختلفی مثل pasokh.ir و در مورد شبهات بنیادین هم جزوات و کتاب‌هایی نگاشته می‌شوند که در دسترس علاقمندان قرار می‌گیرند.
البته در همین راستا، از دو دهه قبل نشستهای علمی متعددی توسط مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزههای علمیه برگزار شده است. البته در سال‌های اخیر نیز این نشست‌ها به صورت مجازی و در قالب‌های مختلف انجام می‌شوند.
معمولاً مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات(حوزههای علمیه) با رصد شبهات از مطبوعات، سایت‌ها و سایر منابع، شبهه پژوهی نموده و اقدام به پاسخ این شبهات می‌نماید. برگزاری مدارس شبهه پژوهی نیز در همین راستا است.
مدارس شبهه پژوهی که به صورت مجازی برگزار می‌شوند، از کیفیت و کمیت بالایی برخوردارند. در این دوره‌ها با بهره گرفتن از اساتید مجرب تلاش می‌شود تا در یک دوره ۵ تا ۸ ساعته، ابعاد مختلف یک شبهه بررسی و نقد شود. همچنین به سوالات شرکت کنندگان در باب این شبهه پاسخ گفته می‌شود.
مزایای برگزاری این دوره‌ها برای ائمه جماعات چیست؟
پاسخ به شبهات، مخصوصاً شبهاتی که جامعه مبتلابهِ آن است، اهمیت بسزایی دارد. امامان محترم جماعت با آگاهی از این پاسخ ها می‌توانند به شبهات مطرح شده در فضای مسجد، جامعه و فضای مجازی پاسخ دهند.
حضور در این مدارس موجب می‌شود؛ امامان جماعت علاوه بر نشر معارف حقه اهل(بیت علیهم السلام) نحوه پاسخ به شبهات و روش ورود و خروج را فرابگیرند. یعنی؛ علاوه بر آموختن پاسخ شبهات، مهارت پاسخ گویی به شبهات را هم فراخواهند گرفت. این امر موجب می‌شود افراد تحصیل کرده با دریافت پاسخ مناسب، جذب امام جماعت و به تبع آن جذب مسجد شوند.
این مدارس باعث ارتقاء سطح امامان جماعت از حیث روشی و دانشی در زمینه پاسخ به سوالات و شبهات می شود.
همچنین مزایای خاصی برای شرکت کنندگان در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال؛ شرکت در این کلاسها شرایط خاصی داشت که برای ائمه محترم جماعات، شرط ارائه مدرک تحصیلی حذف شد. همچنین در پایان هر دوره گواهی پایان دوره برای شرکت کنندگان صادر می‌شود.
همچنین با هماهنگی صورت گرفته مرکز رسیدگی به امور مساجد امکان پیشنهاد موضوع یا مساله برای طرح در مدارس شبهه پژوهی و همینطور پیشنهاد استاد را دارد. کسب اعتبار علمی برای مرکز رسیدگی به امور مساجد، درج آرم و نام این مرکز در تمامی محصولات چندرسانه ای مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه و تبلیغ مرکز رسیدگی به امور مساجد با نشر محصولات چند رسانه‌ای در مدارس، از ویژگی های این دوره هاست.
چه عواملی را در شرکت پرشور امامان محترم جماعات در چنین برنامه هایی موثر می دانید؟
اول این که کیفیت این برنامه ها بسیار مهم است. وقتی یک امام جماعت چند بار در یک دوره آموزشی شرکت کند و نتیجه را مفید نبیند، بالطبع در برنامه های بعدی هم با همین ذهنیت شرکت نمی‌کند.
دوم این که باید مباحث کاربردی باشد و امام جماعت پس از برنامه احساس کند در زمینه فعالیت خود قوی تر شده است.
و در آخر بهتر است برای این گونه برنامه ها مشوق در نظر گرفته شود. مثلا حضور در مدرسه را به عنوان دوره تمدیدی بپذیرد یا کمک هزینه سفر به مشهد و ... تعیین کند تا اشتیاق امامان جماعت بیشتر شوند.
این دوره ها برای کدام دسته از ائمه جماعات استان تهران (به لحاظ سطح و نوع مدرک) است؟
این دوره ها با همکاری مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزههای علمیه برگزار می‌شود که به طور کاملاً تخصصی در این زمینه فعالیت می‌کند. این مرکز سطح مدارس را برای اساتید، طلاب سطح ۳ و ۴ و همچنین دانشجویان دکتری تعیین کرده است. البته بدون ارائه مدارک لازم، اجازه حضور در این دوره‌ها داده نمی‌شود.
با توجه به اهمیت این مباحث برای امامان جماعت و با عنایت به بالا بودن سطح دانش امامان جماعت محترم تهران، با مذاکرات صورت گرفته شرط ارائه مدرک تحصیلی برای ایشان برداشته شد.
تاکنون چند مدرسه برگزار شده؟ نام اساتید مطرح این دوره ها را بفرمائید؟
تا کنون دو مدرسه‌ی «شبهه پژوهی سلوک فاطمی» و «شبهه پژوهی خرافات» به صورت وبینار برای ائمه جماعات برگزار شده است.
تلاش ما بر این است که همواره از اساتید برتر و اعضای جامعه مدرسین حوزههای علمیه در این دوره‌ها استفاده شود. همه اساتید این مدارس از اعضای هیات علمی و یا از اساتید سطوح عالی حوزه هستند که دارای مدرک سطح ۴ یا دکتری هستند.
حضور شخصیت‌هایی چون حضرات آیات شب زنده‌دار، نیازی، نجم‌الدین طبسی، غروی، کورانی و حجج‌الاسلام و المسلمین: خسروپناه، برنجکار، لک زایی، پارسانیا و دیرباز و سایر اساتید بر غنای این جلسات افزوده است.