سنّت پیاده روی اربعین

بسم ربّ الحسین

در چهلمین روز شهادت ابرمرد تاریخ، امام حسین(علیه السلام) مراسم اربعین توسط آزادگان جهان با شوری غیر قابل توصیف برپا می شود.

در فرهنگ دینی، پیاده روی در اعمال دینی، کارکردی ارزشمند و تأثیر گذار دارد؛ استحباب پیاده روی به سوی مسجد، پیاده روی در تشییع جنازه، پیاده رفتن به مصلّی برای نماز عید و پیاده رفتن برای زیارت مؤمن نمونه هایی از فرایند نهادینه شدن این فرهنگ است.

 سنّت پیاده روی برای «زیارت» ریشه از ابتدای خلقت دارد و اولین بار حضرت آدم ابوالبشر، بیت الله الحرام را این گونه زیارت کرد. از آن پس گزارش های مختلفی از سنت زیارت خانه خدا در زندگی اهل بیت (علیهم السلام) دیده می شود.

بر اساس روایات مأثور این سبک از زیارت، احترام مخصوص به زیارت خانه خدا و حجت های او قلمداد می شود, به عنوان مثال امام سجاد(علیه السلام) هنگامی که به زیارت امیرالمؤمنین (علیه السلام) شرفیاب می شد فرسنگها قبل، از مرکب خود پیاده می شد و با پای پیاده به مزار پدر خویش که در آن عصر مخفی بود، می شتافت؛ یا مثلاً در مورد زیارت امام حسین (علیه السلام) از حسین بن ثویر بن أبى فاخته از امام صادق (علیه السّلام) آمده است که حضرت فرمود:

«یَا حُسَیْنُ مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَهَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ص إِنْ کَانَ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ حَسَنَهً وَ مَحَى عَنْهُ سَیِّئَهً حَتَّى إِذَا صَارَ فِی الْحَائِرِ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُصْلِحِینَ الْمُنْتَجَبِینَ [الْمُفْلِحینَ الْمُنْجِحِینَ‏] حَتَّى إِذَا قَضَى مَنَاسِکَهُ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِینَ حَتَّى إِذَا أَرَادَ الِانْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص یُقْرِؤُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَقَدْ غُفِرَ لَکَ مَا مَضَى»

اى حسین! کسى که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین ابن على (علیهما السّلام) باشد، اگر پیاده رود، خداوند منّان به هر قدمى که بر می دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو می فرماید تا زمانى که به حائر برسد و پس از رسیدن به آن مکان شریف حق تبارک و تعالى او را از رستگاران قرار می دهد تا وقتى که مراسم و اعمال زیارت را به پایان برساند که در این هنگام او را از فائزان محسوب می فرماید تا زمانى که اراده ی مراجعت نماید در این وقت فرشته ‏اى نزد او آمده و می گوید:

رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله) سلام رسانده و به تو می فرماید، از ابتداء عمل را شروع کن، تمام گناهان گذشته ‏ات آمرزیده شد(ابن قولویه، کامل الزیارات، باب چهل و نهم کتاب).

جابر بن عبدالله انصاری، این صحابی گرانقدر اهل بیت(علیهم السلام) با آگاهی از این سنّت نیکو، اگر چه 76 سال از عمر خود را گذرانده بود، تصمیم به زیارت امام حسین (علیه السلام) در اربعین می گیرد؛ تلاقی این تصمیم مهم تاریخی او، و حضور خاندان رسالت در اربعینِ سیدالشهداء(علیه السلام) آغازی است بر جریان تمدن ساز زیارت اربعین که هر سال پر شورتر از سال پیش در حال برگزاری است.

نیک که بیاندیشیم امری مستحبی وجود ندارد که امام عصر(عجل الله فرجه) بر آن موفق نباشد، بلکه حجت خدا در هر عصر پیشگام نیکی هاست«فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرَاتِ» ، پس شایسته است زائر پیاده رویِ اربعین در طول مسیر به یاد ولیّ زمان که همسفر اوست، باشد؛ این به یاد بودن یعنی ضمن دعا کردن برای فرج منتقم عاشورا در طی مسیر، بیاندیشیم که امروز چگونه باید امام عصر خویش را یاری کنیم؟

زیارت اربعین زمانی می تواند منجر به تأثیرگذاری پسا رویدادی شود که زائر بعد از سفر، فصل جدیدی را در خدمت به یاری دین و حجت خدا بردارد و از شور به شعور برسد.

اگر چه رسانه های مخالف، سعی در انعکاس خبر این اجتماع بزرگ ندارند یعنی نمیتوانند این عظمت را پنهان کنند اما به کارگیری وسایل ارتباط جمعی در دهکده جهانی امکان انکار عظمت زیارت اربعین را به لطف خدا ربوده است؛ فعالان رسانه و تمام کسانی که در فضای مجازی حضور دارند می توانند قدمی در انعکاس این حقیقت بی بدیل داشته باشند و نام خود را در جرگه ی زائران امام حسین (علیه السلام) ثبت کنند.

یادمان هست که انتقال حکایت طفّ توسط حضرت سجاد(علیه السلام) و حضرت زینب(سلام الله علیها) رخ داد و اگر تلاش این دو یادگار کربلا نبود امروز نامی از امام حسین (علیه السلام) برده نمی شد؛ به تأسی از عملکرد این دو «عاشوراشناس» بیاییم دنیا را از خواب زمستانی بیدار کنیم.

 امروز همه شیعیان و آزادگان عالم می توانند در زنجیره تأثیرگذاری خبر اربعین مؤثر باشند؛ در گاهِ حضورمان در فضای مجازی صرفاً از جا ماندن سخن نگوییم بلکه اخبار و تصاویر این حماسه بی نظیر را به سایر مردمان جهان انتقال دهیم.

جناب عطیه، از گفت و گوی خود با جابربن عبدالله انصاری در سفر زیارت اربعین می گوید: وقتی جابر به کربلا رسید طبق آدابی که آموخته بود خود را آماده ی زیارت امام حسین (علیه السلام) کرد؛ از این تعبیر به نظر می رسد که جناب جابر با توجه به سخنان پیامبر (صلی الله علیه وآله) قبل از جریان کربلا مأموریت حضور در اربعین امام حسین (علیه السلام) را دریافت کرده است.

بنا به نقل عطیه ی کوفی، جابر بعد از وصال یار و یادآوری مصائب نینوا بیهوش شد و بعد از به هوش آمدن باز به زیارت با امام خویش مشغول شد؛ سپس به اطراف قبر نگاه کرد و گفت: سلام بر شما ای جان های پاک که در آستان امام حسین(علیه السلام) فرود آمدید؛ گواهی می دهم که شما نماز را برپا داشتید و  زکات پرداختید؛ امر به معروف و نهی از منکر کردید و با ملحدان جهاد نمودید و خدا را پرستیدید تا آن که مرگ شما فرا رسید. سوگند به خدایی که محمد (صلی االله علیه وآله) را به حق فرستاد، ما در راهی که رفتید، شریک شماییم.

عطیه می گوید: به جابر گفتم: چگونه با آنان شریکیم در حالی که نه با آنان دشتی پیمودیم و نه از بلندی و کوه بالا رفتیم، اما اینان سر از پیکرهای شان جدا شد، فرزندان شان یتیم شدند و همسران شان بیوه.

جابر پاسخ می دهد: ای عطیه! از حبیبم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمود: هرکس گروهی را دوست بدارد، در عمل آنان شریک است.

توصیف عدم حضور در توفیق سفر زیارت اربعین به «شکست معنوی» نگاهی سطحی به این امر مستحب مؤکد است که امروزه متأسفانه دستمایه ی برخی صاحبان قلم شده است.

 وظیفه ما در قبال زیارت اربعین، «همگرایی رفتاری» در این حماسه بزرگ است که این رویکرد فقط با حضور در خیل مشتاقان زیارت اربعین به وقوع نمی پیوندند بلکه می توان با نشر بازتاب این رویداد بزرگِ خانواده شیعه، در شبکه های بین المللی، سهمی در انتقال گفتمان شیعه داشته باشیم تا در پی آن جهان را به درخت انتظار «حسین زمان» پیوند زنیم.