پایگاه تخصصی مسجد / علیرضا برومند؛ مقام معظم رهبری در بیانات خود بارها تاکید فرمودند که مسجد برقرار باشد( یعنی صبح برای نماز و اکثر مواقع باز باشد. این امر در ماه رمضان بیش از هر زمانی لازم است. در این باب گفتگویی با حجتالاسلام جمشید( احمدرضا) بحری، امام جماعت مسجد چهارده معصوم محله نیروهوایی و استاد دانشگاه انجام دادهایم که در ادامه می آید.
چگونه میتوان به سمت یک مسجد برقرار حرکت کرد؟
امام جماعت، بسیج، هیئت امنا، خادم و حتی خود مأمومین( مراجعه کنندگان به مسجد چه خواهران و چه برادران) از ارکان مسجد هستند. مهمترین ارکان مسجد امام جماعت و بسیج است. یکی از علتهای موفقیت مساجد ارتباط تنگاتنگ ارکان مسجد با هم دیگر است. این مجموعه( امام جماعت، هیئت امنا، بسیج، مأمومین) باید ارتباط تنگاتنگی باهم داشته باشند و با یکدیگر همکاری کنند. اگر ارکان مسجد با هم دیگر اختلاف داشته و با هم دیگر هماهنگ نباشند و اختلاف داشته باشند، حتی بهترین مسجد هم که باشد کارهای این مسجد خوب انجام نمیشود بین ارکان مسجد هر چه ارتباط بیشتر باشد موفقیت بیشتر است.
نکته دوم فضا، آبادنی، شکل و ساختار و نمای مسجد است. از تمیزی گرفته تا وسعت و امکانات. مسجدی که امکانات دارد نسبت به مسجدی که امکانات ندارد تأثیرگذارتر است. باید از این امکانات استفاده بهینه کرد.
بهرهگیری از کمکهای مردمی در مسجد بسیار مهم است. بعضی مساجد منبع درآمد دارند وابسته به اهالی مسجد و محل نیستند ولی مسجدی میتواند موفق باشد که ارکان مسجد، بتوانند مردم را در تمام پیشرفتها دخیل و سهیم کنند. حتی در مسائل مالی به بهترین وجه ممکن ارکان مسجد بتوانند این مبالغ را جمع آوری کنند.
این مسجد و بیشتر مساجد انجمن خیریه دارند خَیرین را عضو این انجمن میکنیم. پول زیاد هم از خَیرین طلب نمیکنیم. هر چقدر که توان مالی دارند ثابت، ماهانه در اختیار این انجمن میگذارند و از همین پولهای اندک هم میشود خیلی کارها را انجام داد. کارهایی از قبیل کارهای فرهنگی عامالمنفعه، اهدای جوایز و دستگیری مستمندان.
امام جماعت به عنوان رکن اصلی و مدیر مسجد است. امام جماعت باید برنامه داشته باشد و مسجدش برنامه محور باشد و اوقاتش را پر کند و برنامههای مسجد همراه با ایجاد جاذبه باشد تا بتواند اقشار مختلف و خصوصا جوانان را جذب کند. مسجدی موفق است که همه گروههای سنی و جنسیتها در آن مسجد حاضر باشند و فقط قشر یا گروه خاصی نباشد.
برنامههای کلی مسجد باید چگونه باشد؟
مسجد باید برنامههای متنوع و جذاب هم برای داخل مسجد و هم برای بیرون مسجد داشته باشند؛ برنامههای داخل مسجد این است که شهادتها و ولادتهای ائمه معصومین و اعیاد برنامه داشته باشد و برنامه بیرون مسجد برپا کردن اردوها برای جوانان، رفتن به امکان زیارتی، گذاشتن وسیله برای رفتن به نماز جمعه و همه آنها با همکاری همه ارکان مسجد صورت میگیرد.
برنامههای ماه رمضان در مساجد چگونه باشد تا مؤمنین و جوانان بیشتری به مسجد جذب شوند؟
افطاری دادن در ماه مبارک رمضان سنت خیلی خوبی است. سنتی که در مساجد، به جذب جوانان خیلی میتواند کمک کند.این کار را با برپا کردن سفرهای ساده انجام دهند. ولی اگر بودجه و امکانات دارند و میتوانند سفره غنی داشته باشند، خیلی بهتر است.
در کنار این برنامهها سخنرانیهای خیلی خوب داشته باشند، جلسات مباحثه حتی گذاشتن فیلم و کلیپهای جذاب چون خود رسانهها هم در این ایام ماه مبارک رمضان برنامهها متنوع و فیلمهایی دارد بعضیها به خاطر دیدن این فیلمها به مسجد نمیآیند. مسجد میتواند فیلمهای جذابی را که بار مذهبی و معنوی دارد را در مسجد پخش و به نمایش بگذارد.
برنامههای مسجد نباید خشک باشد. باید تنوع بیشتر و بهتری داشته باشد و امام جماعت و مسجد افرادی که تازه به سن تکلیف رسیدند را با اهدای جوایز نقدی و غیر نقدی تشویق کنند و همین طور به نوجوانانی که در محفل جزء خوانی قرآن شرکت میکنند هدیهای به آنها بدهند. این امر باعث جذب آنها به مسجد میشود.
وظیفه امام جماعت برای برقراری یک مراسم خوب و معنوی در ماه مبارک رمضان چیست؟
امام جماعت باید حضور مستمر پرنشاط و پررنگی داشته باشد. قبل از اذان در مسجد حاضر شود. باید دستش همیشه باز باشد تا بتواند مُشوق کارهای نیک شود. همچنین وسائل و ابزارهای تشویقی داشته باشد. از نقدی گرفته تا غیرنقدی. امام جماعتی که دستش بسته باشد و نتواند کمک نقدی و غیر نقدی کند کارش پیش نمیرود. کنار اخلاق خوب باید هدایایی هم بدهد تا کارش پیش برود. باید همه اقشار ارتباط داشته باشد و خودش را وقف یک قشر خاصی نکند. فقط نماز نخواند و برود. پیگیر برنامهها و مراسمات مسجد باشد و حضور هم داشته باشد.
ارکان مسجد باید از قبل برای گذاشتن مراسمات مختلف در مسجد و هم چنین برنامههای رمضان نشستی با هم داشته باشند. در این نشست ها میتوانند از مأمومین نیز کمک بگیرند. بهتر است از برنامههای مسجد جزوه تهیه و اطلاع رسانی شود و در اختیار نمازگزاران قرار گیرد، تا این مراسمات( ماه رمضان و..) به خوبی انجام بگیرد و بازدهی خوبی هم داشته باشد.
آیا حضور در مسجد در ماه مبارک رمضان یک عبادت است؟
حضور در غیر از ماه رمضان هم عبادت است. به محضی که مومن تصمیم بگیرد، نیت کند، لباس بپوشد و خودش را آماده و به سمت مسجد برود تا موقعی که در مسیر باشد ثواب برایش نوشته میشود. مدت زمانی که برای مسجد وقت میگذارید زمان پُرباری باشد هم کمیت و هم کیفیت. کمیت یعنی میزان مدتش و کیفیت یعنی اینکه تأثیرگذاریاش هم برای خودش ثواب جمع میکند و روی خودش دارد کار میکند و هم میتواند روی دیگران تأثیر گذار باشد.
پیوند میان مسجد و نهاد خانواده را چگونه باید مستحکم کرد؟
بنا را بر این بگذاریم که حضور در مسجد امر خانوادگی باشد. با خانواده بیاییم و فرزندانمان را هم همراهمان بیاوریم. زن و شوهرهایی که تازه ازدواج کردند نیز با یکدیگر به مسجد بیایند. اگر رابطه خانواده با مسجد برقرار و همهگیر شود قطعا آثار خوبی برای خانواده هم دارد این در داخل فضای مسجد است. امام جماعت و ارکان مسجد به نمازگزارانی که حضور خانوادگی دارند، اهمیت بیشتری بدهند و توجه بیشتری بکنند.
امام جماعت نیز باید در جریان احوالات تک تک نمازگزاران مسجد باشد که این شخص با چه کسی میآید. ارکان مسجد اشخاصی را که با خانواده به مسجد میآیند را باید تقدیر ویژه کنند. این کار باعث میشود دیگران هم الگوبرداری کنند. همچنین تشویق در عدهای باعث میشود که در اشخاص دیگر نیز تأثیرگذار باشد.
امام جماعت و ارکان مسجد میتواند ارتباط بین مسجد و خانواده را در بیرون مسجد هم داشته باشند. با سر زدن به همسایههای مسجد و دنبال بهانه باشیم. به عنوان نمونه بچهای نمره خوبی میگیرد از آن تقدیر کنیم به این بهانه به منزلشان برویم و از فرزند این خانواده به علت موفقیتاش تقدیر و جایزهای اهدا کنیم. یا مثلاً فرزند یک خانوادهای ورزشکار است امام جماعت و ارکان مسجد به منزلشان رفته و از ایشان تقدیر و جایزهای اهدا کنند.
اگر همسایگان مسجد بیمار شدند به عیادتشان بروند. در مجالس ترحیم همسایگان مسجد شرکت کنند. به بهانه ازدواج کردن و تولد فرزند یک خانواده در منزلشان حضور یابند. جوایزی اهدا کنند. اگر در همین راستا پیش برویم، میتوانیم یک خانواده مسجدی داشته باشیم و مسجد خانواده محور شود.
صندوقهای قرضالحسنه را در مساجد فعال کنیم. به جوانان وام ازدواج، خرید و رهن منزل بدهیم و به آنها کمک کنیم. یا بلاعوض کمکی به جوانان و نیازمندان داشته باشیم. انجمنهای خیریه را فعال کنیم. برای کمک به نیازمندان تا میتوانیم بهانهای پیدا کنیم. این کار را برای کمک کردن به همه اهالی انجام دهیم. دنبال یک قشر خاص نباشیم به همه اهالی سر بزنیم. حتی آنهایی که وضع مالیشان هم خوب است سر بزنیم.