به گزارش روابط عمومی مرکز رسیدگی به امور مساجد، در نشست هم اندیشی ائمه جماعات فعال و صاحب نظر در حوزه قرآن که چهارشنبه صبح در مجتمع آموزشی و فرهنگی محراب برگزار شد، ضمن تشریح طرح نهضت قرآنی، مهمترین دغدغه ها و آسیب های رونق قرآن در مساجد مورد نقد و نظر قرار گرفت.
در این نشست حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد حاج علی اکبری، رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد، ضمن تشکر از حضور ائمه جماعات در این نشست اظهار کرد: این برای چندمین بار است که در مرکز در خدمت ائمه جماعات فعال در عرصه های قرآنی هستیم و این جلسات قابل استفاده است.
وی با بیان اینکه ما باید از خودمان شروع کنیم و طبق دستور و پیام روشن قرآن باید از نو ایمان بیاوریم، ادامه داد: ساختار ذهنی، ساختار اخلاقی وساختار رفتاری ما با قرآن کریم فاصله دارد ولی مانوس نیستیم. در واقع وقتی که ذهن و روش مواجهه ما در رابطه با قرآن کریم مشکل دارد خود به خود از مخاطبان فاصله می گیریم. صدای عمل از آنچه ادعا و گفته می شود بلندتر است و گمان می کنم اگر در این زمینه تلاش کنیم اتفاق خوبی رخ می دهد.
رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: نهضت قرآنی مساجد باید بهانه ای باشد برای نهضت بازگشت ما به قرآن کریم و اگر این باشد شاهد یک اتفاق متفاوت خواهیم بود. درباره استماع قرآن هم باید پرسید که چقدر ما برای شنیدن قرآن عطش داریم و میل داریم که در هفته کسی برای ما قرآن بخواند. وقتی کسی تجربه استماع قرآن را نداشته باشد نمی تواند کاری در این زمینه پیش ببرد.
وی ارتباط با مفاهیم و زیبایی ها و برداشت های لطیف از قرآن را مستلزم تدبر در قرآن دانست و افزود: اگر بخواهیم این موضوع را ادامه دهیم با یک فاصله ای باید به شناخت مخاطب و نیازهایش هم بپردازیم. باید یک شناخت جدی از نیازها و جغرافیای ذهنی مخاطب داشته باشیم و با تفکیک سنی و جنسی مخاطب، برنامه ریزی کنیم. البته ما باید به عنوان امام جماعت برنامه های عمومی هم در مسجد داشته باشیم و این کار نیازمند طراحی های هنرمندانه و آموزش های گسترده است که دراین موارد مرکز برنامه های تازه ای دارد و در آینده انجام می شود.
حجت الاسلام و المسلمین حاج علی اکبری ارتقا و آموزش ائمه جماعات را مهم ارزیابی کرد و خاطر نشان نمود: درباره آموزش محتوایی و آموزش شیوه های بیان تفسیر هم دوره های طراحی شده است که امیدواریم بتوانیم قدم هایی خوبی برداریم. نکته دیگر اینکه درباره فعالیت های قرآنی وقتی موفق می شویم که نگاه جامع داشته باشیم و اگر کسی بخواهم فقط در مسجد به تفسیر بپردازد بدون اینکه به زیبایی های شنیداری قرآنی اهتمام بورزد نتیجه لازم را نمی گیرد. یا اینکه گاهی برخی از مساجد صرفا بر روی حفظ قرآن تاکید می کنند که باز هم نتیجه نمی دهد. کار قرآنی نگاه همه جانبه می خواهد و این ویژگی خود قرآن هم هست. ما باید به خوبی از این ویژگی استفاده کنیم.
وی اضافه کرد: ما باید با حوزه فعالیت های قرآنی بی تکلف مواجهه شویم. اخیرا تلویزیون یک مستندی را پخش می کرد که روحانی وارسته ای مسجد یک روستا را به مرکز انتشار معارف قرآنی تبدیل کرده است و شبکه ای را در کشور درست کرده و حالا اجتماعات بزرگ قرآنی در آن روستا تشکیل شده است.
رئیس مرکز با تاکید بر این موضوع که امروز ثابت شده که اگر فعالیت ها متحد، شبکه ای، یکپارچه باشد و توانایی ایجاد موج و گفتمان را هم داشته باشد موفق می شود، درخواست کرد مساجد طرح هایی که از مرکز پیشنهاد می شود را جدی بگیرند. طرح های مسجد با برنامه های مستقل مساجد هم منافاتی ندارد چرا که اینها را می توان با نیازهای مسجد تطبیق داد.
وی با بیان اینکه اگر جدی باشیم و همه با هم کار کنیم تجربه هایمان طرح ها را تکمیل می کند، یادآور شد: باید از همه مساجد یک صدای یکپارچه ای شنیده شود. تجربه نگاری های ائمه جماعات ما را با یک مدیریت دانش مفیدی مواجه می کند. ما در این نقطه دچار ضعف هستیم زیرا معمولا فعالیت ها با افراد به فراموشی سپرده می شود.
*********************
حجت الاسلام و المسلمین سعید کرمی، معاون فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد در ابتدای این نشست با بیان اینکه مدتی است اولویت مرکز این است که چرا حق قرآن در مساجد ادا نمی شود، اظهار کرد: کارویژه مسجد پرداختن به قرآن است به خاطر همین از سال قبل کرسی های تلاوت در ٤٠ مسجد برگزار شد و مساجد منتخب مورد حمایت قرار گرفتند.
وی افزود: در ابتدای سال جاری تصمیم گرفته شد که طرح نهضت قرآنی برای ایجاد یک موج و جریان گسترده قرآنی اجرایی شود. وقتی وارد کار شدیم فهمیدیم که باید بیشتر ابزار و امکانات را فراهم کنیم و توان بگذاریم. مرکز در فاز اول در ٣١٣ مسجد طرح کرسی تلاوت را هدف گیری کرد و حمایت ناچیزی هم صورت گرفت. در ابتدای ماه رجب هم تفسیر آیات برگزیده آغاز شد. در پایان سال هم مسابقه ای را برای حفظ و تفسیر ٥٢ آیه در نظر گرفته ایم.
معاون فرهنگی مرکز در تشریح فاز های بعدی طرح نهضت قرآنی گفت: قدم بعد تفسیر ترتیبی بود که فراتر از ٣١٣ مسجد فراگیر شد و در حال حاضر بیش از ٥٠٠ مسجد این طرح را جلو می برند. دستمایه محتوایی این فاز هم ابتدا سوره های حجرات و لقمان بود اما چون اصل جلسه تفسیر موضوعیت دارد مساجد برنامه های مستقل را هم جلو می برند. فاز بعدی دوره آموزش روش بیان تفسیر است که فراخوان داده می شود و یک دوره فشرده برای ائمه جماعات برگزار خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه در پایان سال همایشی برای تقدیر از مساجد فعال در حوزه قرآن و همچنین نمایشگاهی برای عرضه فعالیت های قرآنی مساجد برگزار خواهد شد، تاکید نمود: به دنبال این هستیم که شبکه ای از مساجد قرآنی را در حوزه های مختلف حفظ، روخوانی، تلاوت، و تفسیر شکل دهیم. البته اگر اساتید شناخته شده هم در مساجد حضور پیدا کنند حمایت ویژه ای خواهیم کرد.
حجت الاسلام و المسلمین کرمی با بیان اینکه مشکل اصلی برای مساجد کمبود مربی حفظ قرآن است، گفت: با رایزنی با اوقاف طرحی در دست بررسی است تا ین مشکل برطرف گردد.
وی با تاکید بر این موضوع که بهترین مشاوران ما در حوزه فرهنگی ائمه جماعات هستند که در صف مقدم جبهه فرهنگی تلاش می کنند، جمع بندی کرد: اگر امام جماعت حرکت کند مسجد هم به دنبال او به راه خواهد افتاد.
معاون فرهنگی مرکز در پایان بایسته های فعالیت های قرآنی و آسیب شناسی برنامه های قرآنی را از موضوعات مورد بررسی در این نشست دانست و از ائمه جماعات حاضر درخواست کرد تجربیات و راهنمایی های خود را مطرح نمایند.
***********************
حجت الاسلام و المسلمین میرطالبی، مسجد ولی عصر نارمک: ما از بیست سال قبل کرسی های تلاوت را داریم اما سه سال است که بطور تخصصی به آموزش قرآن می پردازیم و از قاریان ممتاز بهره می گیریم. در ادامه هم تلاوت قرآن را با تفسیر همراه کردیم. مشکلی که وجود دارد این است که به مرور زمان جمعیت حاضر در دوره ها و برنامه های قرآنی کمتر می شود و امور مساجد باید طرح تشویقی را برنامه ریزی کند که حضور شرکت کنندگان در این طرح ها تقویت شود.
حجت الاسلام و المسلمین خطیب، مسجد جامع امیرالمونین(ع): ما در مسجد دارالقرآنی را راه انداختیم که بچه های ٥ تا ١٢ سال مشغول هستند و بیش از ٩٠ کودک آموزش قرآن می بینند. ماهی چند مرتبه هم خودم برایشان صحبت می کنم. خوشبختانه در منطقه استقبال روز به روز بیشتر می شود. بنده هفته ای هم یک جلسه تفسیر قرآن برای مردم می گویم و بقیه شب ها هم احکام و روایات را بیان می کنیم. از زمانی که نماز صبح را در مسجد به جماعت اقامه می کنیم مردم استقبال ویژه ای می کنند.
حجت الاسلام و المسلمین مختاری مسجد صاحب الامر(عج): امور مساجد باید روی ائمه جماعات فعال سرمایه گذاری کند. ما در مسجد هر هفته کرسی تلاوت داریم که در هر جلسه ٥٠ جوان در آن شرکت می کنند. به نظر من مساجدی را باید مشخص کرد و بعد از اینکه به آنها برنامه داده شد باید بر اجرای این برنامه ها نظارت شود. بالغ بر ٢٠٠ نفر از دانش آموزان در طول هفته با مسجد ارتباط دارند و چهارشنبه شب ها هم هیئت نوجوان ها را برپا می کنیم.
حجت الاسلام و المسلمین سیدی، مسجد امام رضا(ع): تفسیر قرآن نور است و مردم از مساجدی که در آنها پیام آیات الهی بیان شود استقبال می کنند. من ١٣ سال است که در این مسجد هستم و تفسیر ترتیبی ما از قبل هم در جریان بود. اگر تفسیر گفته شود استقبال مردم از مسجد بیشتر می شود. واقعیت این است ائمه جماعاتی که به تفسیر می پردازند گرفتار روزمرگی در صحبت هایشان نمی شود. دوره آموزش روش بیان تفسیر هم می تواند بسیار مفید است. تجربه نشان داده قصه های قرآنی هم برای جوانان سازنده است. البته چون نهج البلاغه هم در مساجد مغفول مانده ما هفته ای یک جلسه را هم به نهج البلاغه می پردازیم.
حجت الاسلام و المسلمین نیک صفت، مسجد آیت الله کاشانی: با توجه به برنامه های سنتی ائمه جماعات، برنامه های جدید حالت انفجاری دارند و با این سرعتی که مرکز پیش می رود ممکن است خیلی اجرایی نشود. پیشنهاد من این است که برنامه های مرکز با طمانینه و به صورت تدریجی و مرحله ای اجرا شود.
حجت الاسلام و المسلمین واحدی، مسجد صاحب الزمان(عج) لواسان: درباره آسیب شناسی فعالیت های قرآنی بنده چند مورد را گوشزد می کنم. درباره بحث پژوهش مداری متاسفانه گاهی پژوهش کردن به تحقیق کتابخانه ای بسنده می شود. من تاکیدم بر پژوهش های رفتاری است که جای آن در نظام فرهنگی ما خالی است. به عنوان مثال بحث نگرش های مردم نسبت به روحانیت تاثیر گذار است و باید اگر دیواری بین مسجد و مثلا همسایه مسجد وجود دارد این دیوار مورد بررسی قرار گیرد. ما برای قشری بیشتر برنامه ریزی می کنیم که مسجدی هستند و در واقع ایمان مومنین را تقویت می کنیم، اما برای کسانی که آن طرف دیوار هستند کمتر برنامه ای داریم. در حال حاضر تخریب نگرش ها نسبت به روحانیت بشدت افزایش یافته و ضریب نفوذ شبکه های اجتماعی از کامپیوتر به موبایل منتقل شده است و جوانان حتی در کلاس های درس هم دسترسی دارند. همه می دانیم وهابیت از این امکانات استفاده می کند. ما برای اینکه این نگرش ها را ثابت نگه داریم و یا کسانی که نگرش منفی دارند را تغییر دهیم، باید برنامه پژوهش های رفتاری را عملیاتی کنیم. تا ما نتوانیم نگرش ها را مثبت کنیم فایده ای ندارد.
در روانشانسی تبلغات می گویند پیامی که شما می دهید هیچ اهمیتی ندارد بلکه پیامی که دریافت می شود اهمیت دارد. شما هزار بار هم که داد بزنید الف فایده ای ندارد چون طرف مقابل آن را ب می خواند. درباره حجاب هرچقدر شما سخن بگویید اگر مخاطب پیام محدودیت و جزمیت و سختی را دریافت کند بی فایده است. ما باید این دیوار و فیلتر را به گونه ای برداریم که پیام ما بدون تغییر ارسال شود. پس پیشنهاد اول من پژوهش های رفتاری درباره تفسیر و قرآن است.
نکته بعدی برنامه ریزی در حوزه فضای مجازی در مورد قرآن است. ما باید مفاهیم قرآنی را در شبکه های اجتماعی گسترش دهیم. ضریب نفوذ فضای مجازی در ایران بشدت بالاست. ما اگر از این فضا غافل شویم بعدها باید پاسخگو باشیم. برای مثال تفسیر موضوعی قرآن و سبک زندگی اسلامی و مثبت اندیشی در قرآن را می توانیم در شبکه های مجازی گسترش دهیم.
حجت الاسلام و المسلمین کوثری، مسجد امام حسین(ع) پرند: ما طرحی را در مسجد راه اندازی کردیم که همه اقشار مسجد خود را با قرآن درگیر بدانند. در این طرح روخوانی، تجوید و حفظ را درمسجد پیش برده ایم. من پیشنهاد می کنم ارتباط بین مساجد در حوزه قرآن را برقرار کنیم. من نمی دانم در شهرستان پرند کارهای قرآنی در چه سطحی برگزار می شود. اگر من بدانم این ارتباط برقرار می شود و شناسایی افراد قرآنی اتفاق می افتد و امکان سنجی قرآنی شکل گرفته و در نتیجه هدف گزینی های جدید در حوزه های جدید قرآن بدست می آوریم و باعث می شود بانک اطلاعات قرآنی شکل گیرد.
حجت الاسلام و المسلمین میررجب: در دو محور پیشنهادتی را ارائه می کنم. درصد کمی از دانش آموزان و دانشجویان بلد هستند قرآن بخوانند. حتی برخی مربیان و معلمان هم مشکل دارند. بنابراین با این اوصاف نتیجه مفیدی نخواهیم گرفت. در زمینه دانش آموزان از طریق صدا سیما باید بحث های قرآنی را گسترش داد. ما برای تعلیم دانش آموزان باید از اساتیدی استفاده کنیم که به آداب قرانی مجهز باشند. پیشنهاد دیگر اینکه ما باید نظرسنجی کنیم که چرا گرایش به قرآن کم شده است. و نکته آخر اینکه ارتباط عاطفی با جوانان، و برخورد حکیمانه با جوانان در مسجد از عواملی است که می توان جوانان را در مسجد حفظ کرد.
حجت الاسلام و المسلمین قدیمی: این بینش که قرآن درس اصلی در حوزه های علمیه است باید رایج شود. اولین کار این است که بررسی کنیم معلمین قرآنی که امام جماعت است چه کسانی اند. به کار گرفتن مربیان قرآن در مساجد باعث اشتغال زایی و افزایش انگیزه می شود. اگر این راه پیش گرفته شود موجب می شود اگر دوره ای برای آموزش قرآنی ائمه جماعات برگزار می شود، همه با انگیزه شرکت کنند. ما اگر از قاریان محله خود استفاده کنیم هم آنها رشد می کنند و هم در دراز مدت بهتر می شود از اینها بهره برد. قرائت قرآن نیم ساعت قبل از اذان در شب های جشن و میلاد قرآن بخوانیم و به مدت یک ربع قرآن توسط یکی از قاریان برجسته قرائت شود.
حجت الاسلام و المسلمین بصیری: با توجه به سونامی اطلاعات اگر قرار باشد رصد نشده وارد میدان کار شویم اولین خروجی این راه عدم جذابیت است. انسان موجودی حس گراست و قرآن هم از موضوعات حسی شروع می کند. ما باید نیازهای سنین مختلف را شناسایی کنیم و بایسته ها را اخراج نماییم. سازمان بهداشت جهانی در راس چالش ها افسردگی را مطرح کرده است. خیلی از بچه های امروز در محیط های خانوادگی به خاطر فقر عاطفی مشکل دارند. عدم ایجاد خلا می تواند ثبات بچه ها را نسبت به قرآن صامت و ناطق ایجاد کند. قرآن برای انسان جوابگو است اما این جوابگویی اگر بر اساس نیازها نباشد آب در هاون کوبیدن است. خیلی از شبهات در محیط های دانشگاهی که در اوایل انقلاب هم نخ نما شده بود دوباره مطرح شده است. عدم انطباق مسایل نظری با واقعیت های امروز یکی از آسیب های دیگر می تواند باشد.
حجت الاسلام و المسلمین درچه ای: ضعف در فرهنگ استماع به نظر من یک معضل است. مقام معظم رهبری فرمودند باید جلساتی قرآنی را بگذاریم فقط برای شنیدن. گاهی در جلسات دیدیم که در مجلس همه ایستاده اند به این خیال که قرآن خوانده می شود و جلسه هنوز شروع نشده است. ما باید فرهنگ استماع قرآن را از خودمان شروع کنیم. کشور مصر انس خاصی با قرائت قرآن دارد و مردم عادت دارند هر وقت می خواهند قرآن گوش دهند به مسجد بروند. در کشور ما جای قرائت زیارت و ادعیه مشخص است اما معلوم نیست در کجا باید قرآن خوانده شود. ما باید کرسی های تلاوت روزانه را در تمام طول سال برگزار کنیم و این راهگشاست. به تعبیر مقام معظم رهبری قرائت قرآن چون معماری زیبای سر در ساختمان قرآن است. یکی از مشکلات ما در حوزه قاریان ایرانی این است که تولیدات قرآنی زیادی داریم اما محل مصرف تولیدات قرآنی در کشور وجود ندارد. مسئولان قرآنی ما هم وظیفه دارند که این ضعف را جبران کنند. مسجد باید این ضعف را جبران کند و سخت نگیریم کسی که حتما نفر اول است باید در مسجد قرآن بخواند چرا که ما باید از همه نخبگان قرآنی بهره بگیریم.
حجت الاسلام و المسلمین خدیری، امام جمعه پرند: مشهور پروری یک آسیب است که مختص به قاری قرآن هم نیست و برای مداح و سخنران هم هست و اگر این روال ادامه داشته باشد در آینده مساجد ما خالی می شود. ما در تهران کرسی تفسیر وزین و سنگین در شان علما و ائمه جماعات و در دسترس نداریم که جا دارد حوزه علمیه تهران این ضعف را جبران کند.
حجت الاسلام و المسلمین عبدی، مسجد صاحب الزمان(عج) اسدآباد: برگزاری کلاس های طولانی مدت قرآن بصورت تخصصی و عمومی، شناسایی و جذب بچه های قرآنی در اردوهای زیارتی، حضور استاد قرآن در منازل بچه های قرآنی، حضور استاد قرآن در جلسات هیئت امنا برای همفکری، حضور امام جماعت در کلاس های قرآنی، برگزاری مسابقات قرآنی در طول سال و استفاده از قاریان محلی می تواند برای رونق فعالیت های قرآنی در مساجد مفید باشد.
حجت الاسلام و المسلمین پاشورزاده، مسجد قمر بنی هاشم(ع): مهجوریت قرآن حتی در حوزه های علمیه هم به چشم می خورد. یکی از مشکلاتی که وجود دارد کاربردی نبودن برنامه های ما در بحث پژوهش های قرآنی است که باید اهداف خود را تعیین کنیم. به نظر من باید به تفسیر موضوعی پرداخته شود تا عمل به قرآن آسانتر صورت گیرد. مسجد و روحانی نباید خود را از یک گروه خاص ببیند. یکی از چیزهایی که شاید از یاد ما رفته این است که هم نشینی با فقرا را فخر خود نمی دانیم و به دنبال صاحبان مناصب هستیم.
حجت الاسلام و المسلمین عباسی: مساجد تهران را باید از مساجد شهرستان های تهران متمایز کنیم. شهرستان بهارستان به اندازه ٥ استان جمعیت دارد و تراکم زیادی دارد. اگر در تهران مساجدی است که متراژ بالایی دارد اما مسجد بنده در بهارستان تنها ١٦٠ متر است و محدودیت امکانات دارد.
گزارش تصویری این نشست را ببینید:
